Τουριστικά προϊόντα και θεματικές διαδρομές τα οποία επικεντρώνονται στον καταδυτικό τουρισμό, σε εμπειρίες ‘ξηρής κατάδυσης’ καθώς και στον ενάλιο αρχαιολογικό τουρισμό προωθούνται μέσα από το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα (COSME) με τίτλο «MeDryDive». Στόχος είναι η προσέλκυση τουριστών απ’ όλη την υφήλιο που αναζητούν αυτήν τη μορφή τουρισμού καθώς και η ανάδειξη της Ενάλιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς στην περιοχή της Μεσογείου.
Έξι εκατομμύρια δύτες σ’ όλον τον κόσμο επικεντρώνονται στον καταδυτικό τουρισμό, ενώ 25 εκατ. ενδιαφέρονται για την εξερεύνηση του βυθού, με μάσκα και αναπνευστήρα, το λεγόμενο snorkeling. Η μέση ηλικία του κοινού που αναζητά αυτόν τον νέο εναλλακτικό τουρισμό υπολογίζεται μεταξύ 33 και 55 ετών, το δε όφελος από τη συγκεκριμένη ποιοτική μορφή τουρισμού ανέρχεται σε 1,5 δις ευρώ σε παγκόσμιο επίπεδο.
Σ’ ότι αφορά τον καταδυτικό τουρισμό στην Ελλάδα, δραστηριοποιούνται περίπου 280 καταδυτικά κέντρα με περισσότερες από 300 βάσεις πανελλαδικά, απασχολώντας πάνω από 2.000 εργαζόμενους.
Η ελληνική θάλασσα, ένα απέραντο μουσείο
Με στόχο την ανάδειξη της ενάλιας πολιτιστικής κληρονομιάς καθώς και του καταδυτικού και θαλάσσιου τουρισμού, ολοκληρώνεται σήμερα το 2ο Διεθνές Συνέδριο «Dive in Blue Growth», που διοργανώνεται διαδικτυακά από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα «MeDryDive» για την προώθηση της προσβασιμότητας σε περιοχές με υποβρύχιους πολιτιστικούς θησαυρούς.
Η πρόεδρος του ΕΟΤ Άντζελα Γκερέκου, χαιρετίζοντας την έναρξη των εργασιών του 2ου Διεθνούς Συνεδρίου «Dive in Blue Growth», που ξεκίνησε στις 12 Μαΐου, αναφέρθηκε στη στρατηγική του ΕΟΤ που δεν είναι άλλη από την ανάδειξη της Ελλάδας σε διεθνές κέντρο πολιτισμού και βιωσιμότητας.
«Η ελληνική γη είναι ένα απέραντο, ανοιχτό μουσείο. Αντίστοιχα και η θάλασσά μας» τόνισε η κα. Γκερέκου, διευκρινίζοντας: «Ασωπός Λακωνίας, Ερμιόνη, Λαυρεωτική, Μεθώνη, Λέρος, Φούρνοι, Ζάκυνθος, Κεφαλονιά, Φαλάσαρνα είναι μερικά μόνο από τα πολλά σημεία στις ελληνικές θάλασσες. Και φυσικά το Καταδυτικό Πάρκο των Σποράδων, ένα έργο-πρότυπο, καθώς για πρώτη φορά στην Ελλάδα ένα καταδυτικό πάρκο είναι προσβάσιμο σε όλο το κοινό, μέσω των τεχνολογιών MeDryDive».
91 ναυάγια πλοίων και αεροπλάνων
Οι προοπτικές ανάπτυξης και δυναμικής που παρουσιάζει ο καταδυτικός τουρισμός ανά τον κόσμο, και τα πολλαπλά οφέλη σε τοπικό επίπεδο με τα φυσικά χαρακτηριστικά (υποδομές, εγκαταστάσεις διαμονής και διατροφής, αξιοθέατα κτλ.), τα βιωματικά (ψυχαγωγία, ασφάλεια, τοπικές εκδηλώσεις κτλ.) αλλά και τα συναισθηματικά χαρακτηριστικά (ατμόσφαιρα, φιλοξενία, πολιτιστικοί πόροι κτλ.) δίνουν το «πράσινο» φως για την απελευθέρωση οργανωμένων και καθοδηγούμενων καταδύσεων σε ναυάγια πλοίων και αεροπλάνων της χώρας μας.
Σύμφωνα με πρόσφατη γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού (ΥΠΠΟΑ), οι οργανωμένες και καθοδηγούμενες καταδύσεις σε 91 ναυάγια πλοίων και αεροπλάνων θα αποδοθούν στην καταδυτική κοινότητα για καταδύσεις αναψυχής.
Η αρχή έγινε τον περασμένο Αύγουστο με τα εγκαίνια του υποθαλάσσιου μουσείου, στη νησίδα Περιστέρα της Αλοννήσου, και η διεθνής προβολή την οποία προσέλκυσε, αποτελεί την απόδειξη του έντονου διεθνούς ενδιαφέροντος που έχει αναπτυχθεί για τον καταδυτικό τουρισμό και τις προοπτικές που ανοίγει.
Σύμφωνα με την εισήγηση της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, τα 91 ναυάγια πλοίων και αεροπλάνων, αποτελούν την πρώτη ομάδα ναυαγίων, τα οποία θα αποδοθούν στην καταδυτική κοινότητα για καταδύσεις αναψυχής, με συγκεκριμένους όρους.
Τα επιλεγμένα ναυάγια από την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων, ανήκουν σε μεταλλικά πλοία και αεροσκάφη τα οποία βυθίστηκαν από το 1868 έως και το 1970 – τα περισσότερα από την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου- και βρίσκονται σε βάθη που κυμαίνονται από 10 έως και 120 μέτρα.
Καταδυτικά σημεία στην Χαλκιδική
Καταδυτικά σημεία που παρουσιάζουν άλλα περισσότερο και άλλα λιγότερο ενδιαφέρον υπάρχουν σ’ όλη την Ελλάδα.
Ωστόσο στην περιοχή της Χαλκιδικής υπάρχουν κάποια πολύ ενδιαφέροντα σημεία για καταδύσεις.
Συγκεκριμένα, στην χερσόνησο της Κασσάνδρας οι περιοχές που εμφανίζουν ενδιαφέρον είναι:
-Το ναυάγιο του πλοίου «Μυτιλήνη» το οποίο βρίσκεται ΒΔ του όρμου Κύψας (περιοχή Σάνης),
-Πόρτο Βαλίτσα, στον όρμο του Παλιουρίου. Το καταδυτικό σημείο χαρακτηρίζεται από απότομα βράχια και γκρεμούς,
-Όρμος Κουρσάρου, ανατολικά του όρμου Παλιουρίου,
-Περιοχή Λουτρά Αγία Παρασκευή, βραχώδη περιοχή με εντυπωσιακό βυθό,
-Περιοχή Νέας Ποτίδαιας, ήρεμη περιοχή με θαλάσσιο ενδιαφέρον,
-Το νησάκι Κέλυφος, μεταξύ χερσονήσου Κασσάνδρας και χερσονήσου Σιθωνίας στη μέση του κόλπου του Τορωναίου κόλπου. Παρουσιάζει εξαιρετικό καταδυτικό ενδιαφέρον με κρυστάλλινα νερά και ποικιλομορφία βυθού. Ολόκληρο το νησάκι προσφέρεται για καταδύσεις, σε περισσότερα από 10 σημεία.
Αξίζει δε να σημειώσουμε ότι και στην τρίτη χερσόνησο της Χαλκιδικής, στο μυχό του κόλπου της Ιερισσού, στο Στρατώνι λειτουργεί το Ιππόκαμπος Ενάλιο Ινστιτούτο έχοντας ως κυρίαρχο αντικείμενο τη μελέτη και την προστασία του ιππόκαμπου. Εκεί στο βυθό του Στρατωνίου συναντάται αποικία ιππόκαμπων, απειλούμενος πληθυσμός.
Επίσης, στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Χαλκιδικής, και στο νησάκι της Αμμουλιανής και στα απέναντι νησάκια τα Δρένια, υπάρχουν 21 καταδυτικά σημεία που ικανοποιούν και τον πιο απαιτητικό δύτη.
Στο ναυάγιο της Περιστέρας Αλοννήσου
Η Περιστέρα, ένα νησάκι στις Βόρειες Σποράδες, κοντά στην Αλόννησο, καλυμμένο με μεσογειακή χαμηλή μακκία βλάστηση, έχει στραμμένα πάνω της τα φώτα της δημοσιότητας σ’ ότι αφορά το εξαιρετικής σημασίας αρχαίο ναυάγιο, το οποίο ανακαλύφθηκε μετά από υποβρύχιες θαλάσσιες έρευνες. Εκτός όμως από το αρχαίο ναυάγιο αποτελεί ένα από τα καταφύγια της φώκιας Μονάχους Μονάχους.
Σ’ αυτό λοιπόν το νησάκι, στο βυθό του, βρίσκεται το εντυπωσιακό αρχαίο ναυάγιο, το οποίο αποτελεί το πρώτο υποθαλάσσιο μουσείο της Ελλάδας. Το ναυάγιο βρισκόταν στα βόρεια του κόλπου των Κοκκαλιών κοντά στη δυτική βραχώδη ακτή της Περιστέρας, εντοπίστηκε από τον ψαρά και κάτοικο του νησιού Δημήτρη Μαυρίκη και επισημάνθηκε στην Εφορεία Υποβρύχιων Αρχαιοτήτων (EUA) το 1985. Το ναυάγιο ανασκάφηκε από τον Δρ. Ελπίδα Χατζηδάκη, αρχαιολόγο και προϊστάμενο της Εφορείας, κατά τα έτη 1992-1993, 1999, 2000-2001.
Το ναυάγιο βρίσκεται σε μέγιστο βάθος 30 – 32 μέτρων. Η ορατότητα είναι συχνά καθαρή και είναι ορατό από λίγα μέτρα κάτω από την επιφάνεια του νερού. Ανάλογα δε με τις καιρικές συνθήκες και τα ρεύματα, η ορατότητα μπορεί να μειωθεί.
Τι θαυμάζει όμως ο δύτης κατά την ενάλια περιήγησή του στο συγκεκριμένο σημείο; Το εμπορικό πλοίο που βυθίστηκε κοντά στην Περιστέρα ήταν φορτωμένο με χιλιάδες αμφορείς από τη Μένδη (αρχαία πόλη της Χαλκιδικής) και την Πεπάρηθο (σημερινή Σκόπελο), περιοχές γνωστές στην αρχαιότητα για το κρασί τους.
Ο σωρός των αμφορέων που εκτείνεται σε μήκος 25 μέτρα δίνει μια αίσθηση του περιγράμματος και των διαστάσεων του εμπορικού πλοίου. Το πλοίο είναι ένα από τα μεγαλύτερα γνωστά της κλασικής αρχαιότητας’ εκτιμάται ότι θα μπορούσε να μεταφέρει περίπου 4.000 αμφορείς και είχε μετατόπιση 120 τόνων. Το εντυπωσιακό ναυάγιο απέδειξε ότι μεγάλα εμπορικά πλοία, άνω των 100 τόνων, ταξίδεψαν στη Μεσόγειο ήδη από τον 5ο αιώνα π.Χ.
Με τα υπόλοιπα δε αρχαιολογικά ευρήματα, αποδεικνύουν ότι οι Σποράδες βρίσκονται σε ένα αρχαίο σταυροδρόμι πολιτισμών.
Σημειώνεται ότι το ναυάγιο είναι πλέον ανοιχτό για δύτες αναψυχής, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να το εξερευνήσουν με την καθοδήγηση έμπειρου και πιστοποιημένου δύτη. Ωστόσο, απαραίτητη προϋπόθεση για τους ενδιαφερόμενους είναι η κατοχή του δεύτερου διπλώματος κατάδυσης, Advanced Open Water Diver.
Επίσης, στο Ενημερωτικό Κέντρο που στεγάζεται στο Παλιό Σχολείο του Παλαιού Χωριού Αλοννήσου, οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα για να απολαύσουν μια εικονική βουτιά στο ναυάγιο της Περιστέρας, να δουν αντίγραφα των αμφορέων της Περιστέρας και μέσα από διαδραστικές πλατφόρμες να δουν τη θαλάσσια χλωρίδα και πανίδα, αγγεία και αντικείμενα του ναυαγίου σε τρισδιάστατη απεικόνιση.
Καταδυτικός τουρισμός στην Αλόννησο
Στις Βόρειες Σποράδες, το μοναδικό οικοσύστημα στο μεγαλύτερο φυσικό θαλάσσιο πάρκο της Μεσογείου εντυπωσιάζει δημιουργώντας την αίσθηση πως το φυσικό περιβάλλον παραμένει ανέγγιχτο και αναλλοίωτο στο πέρασμα των αιώνων. Ο θαλάσσιος χώρος βρίθει από ναυάγια μεγάλης ιστορικής αξίας του 4ου και 5ου αιώνα π.Χ. αλλά και από βυζαντινά.
Από το 2011 το Θαλάσσιο Πάρκο είναι επισκέψιμο στους φίλους της κατάδυσης σε 14 σημεία, σύμφωνα με το ΦΕΚ 1741/3.8.2011 έγκριση ανα-οριοθέτησης ενάλιου αρχαιολογικού χώρου Βορείων Σποράδων – Αλοννήσου.
Το Τουριστικό Πρόγραμμα «Dive in the Past»
Στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Έργου MeDryDive, στο οποίο συμμετέχει ο ταξιδιωτικός οργανισμός Mazi Travel & Events σχεδιάστηκε το τουριστικό πρόγραμμα «Dive in the Past»,με θεματικές διαδρομές εστιασμένες στον καταδυτικό τουρισμό και στην Ενάλια Πολιτιστική Κληρονομιά.
Πρόκειται για ένα τουριστικό πρόγραμμα που μαζί με τις «Dry-Dive» ψηφιακές εφαρμογές AR και VR που το συνοδεύουν έχουν ως στόχο την ανάδειξη της Ενάλιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς στην περιοχή της Μεσογείου καθώς και τη δημιουργία εξατομικευμένων εμπειριών ‘ξηρής κατάδυσης’.
Στο Ευρωπαϊκό έργο MeDryDive το οποίο συγχρηματοδοτείται από την ΕΕ (COSME Programme) συμμετέχουν επτά (7) εταίροι από πέντε (5) κράτη. Πρόκειται για τον ταξιδιωτικό οργανισμό Mazi Travel & Events και την εταιρία συμβούλων επιχειρήσεων Atlantis Consulting από την Ελλάδα, το καταδυτικό κέντρο Campi Flegrei και την εταιρία σχεδιασμού ψηφιακών εφαρμογών 3D Research από την Ιταλία, την εταιρία ψηφιακών μέσων Novena από την Κροατία, το καταδυτικό κέντρο Budva Diving στο Μαυροβούνιο και τον Δήμο Kavaja της Αλβανίας.
Οι στόχοι του έργου είναι:
1. Προσδιορισμός, σχεδίαση και ανάπτυξη ενός νέου τουριστικού προϊόντος σε επιλεγμένες τοποθεσίες Ενάλιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Μεσογείου.
2. Μελέτη και σχεδιασμός υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας για στοχευόμενες ομάδες κοινού.
3. Σχεδιασμός της στρατηγικής μάρκετινγκ και της βιωσιμότητας του τουριστικού προϊόντος «Dive in the Past» με στόχο την κυκλοφορία του στην αγορά.
4. Υποστήριξη και προώθηση της δικτύωσης των ενδιαφερόμενων φορέων στη μετάδοση ορθών πρακτικών
5. Δημιουργία πρωτοκόλλου για την κοινή χρήση και προώθηση των αποτελεσμάτων του έργου και σε άλλες τοποθεσίες Ενάλιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ευρώπης.
6. Ευαισθητοποίηση των τοπικών κοινωνικών ομάδων, των οικονομικών παραγόντων και των άμεσα ενδιαφερόμενων μερών σχετικά με την κοινωνική αξία, τα συγκριτικά πλεονεκτήματα και τις ιδιαιτερότητες της Ενάλιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Προορισμοί και πιλοτικές τοποθεσίες
Τέσσερις είναι οι βασικοί προορισμοί του προγράμματος Dive in the Past το οποίο απευθύνονται σε τουρίστες, σε δύτες και μη δύτες, σε λάτρεις του πολιτισμού και της περιπέτειας.
Οι τέσσερις βασικοί συνδυασμοί προορισμών του τουριστικού προγράμματος:
Α. Βόρειο Αιγαίο και Νάπολη
Β. Κροατία και Μαυροβούνιο
Γ. Κροατία και Νάπολη
Δ. Νάπολη και Μαυροβούνιο.
Οι πιλοτικές τοποθεσίες στην Ελλάδα είναι το υποθαλάσσιο μουσείο Αλοννήσου στη νησίδα Περιστέρα (σ.σ. τα εγκαίνια του υποθαλάσσιου μουσείου πραγματοποιήθηκαν τον Αύγουστο του 2020), στην Ιταλία το υποθαλάσσιο αρχαιολογικό πάρκο της Baiae στα Φλεγραία Πεδία, στην Κροατία το ναυάγιο Gnalić και στο Μαυροβούνιο το ναυάγιο Oreste.
Ψηφιακές Εφαρμογές
Η ταξιδιωτική εμπειρία των τουριστών, δυτών και μη, δεν σταματάει στις καταδύσεις και στην ενάλια πολιτιστική κληρονομιά.
Οι ψηφιακές εφαρμογές «ξηρής κατάδυσης» (‘dry-dive’) Υποβοηθούμενης Πραγματικότητας (Augmented Reality) και Εικονικής Πραγματικότητας (Virtual Reality) που εντάσσονται στο Ευρωπαϊκό έργο MeDryDive και συνοδεύουν το τουριστικό προϊόν «Dive in the Past» , έχουν ως στόχος τη δημιουργία και την προσφορά στο κοινό, εξατομικευμένων CCI εφαρμογών (dry apps, AR apps, serious games, videos) που εμπλουτίζουν την εμπειρία των τουριστών -δυτών και μη, και τονώνουν το ενδιαφέρον τους για τις καταδύσεις και την υποβρύχια κληρονομιά της Μεσογείου και της Ευρώπης.
Οι εφαρμογές Information & Communication Technology / Cultural Creative Industry (εφαρμογές AR, VR / βίντεο / εκπαιδευτικό παιχνίδι) που χρησιμοποιούνται ως μέσο επικοινωνίας (interface) διεπαφή για την εξερεύνηση τουριστικών αξιοθέατων και προορισμών, χρησιμεύουν και για την ανάπτυξη νέων τρόπων εξυπηρέτησης επισκεπτών, αφήγησης και gamification.
Το MeDryDive προσφέρει μεταξύ άλλων, βίντεο με θέμα τις καταδύσεις στις τέσσερις πιλοτικές τοποθεσίες Ενάλιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς (Ελλάδα, Ιταλία, Κροατία, Μαυροβούνιο) αλλά και ένα εκπαιδευτικό παιχνίδι συμβατό με κινητά τηλέφωνα Android και iOS που συνδυάζει την εξερεύνηση σε υπαρκτές τοποθεσίες υποθαλάσσιας πολιτιστικής κληρονομιάς.
Μέσω της AR εφαρμογής και ενός διαδραστικού εντύπου, στατικές φωτογραφίες μετατρέπονται σε προβολές βίντεο από τις υποβρύχιες τοποθεσίες των αρχαίων ναυαγίων και έτσι, δίνεται η δυνατότητα για την εξερεύνηση των ναυαγίων και στις τέσσερις πιλοτικές τοποθεσίες Ενάλιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Τέλος, μέσω της εφαρμογή εικονικής πραγματικότητας VR και με την χρήση ειδικής μάσκας/γυαλιών εμπλουτίζεται η τουριστική εμπειρία ταξιδεύοντας νοερά μέσω τρισδιάστατης εικόνας στις υποθαλάσσιες τοποθεσίες.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το Ευρωπαϊκό Έργο MeDryDive επισκεφθείτε την ιστοσελίδα: medrydive.eu και συνδεθείτε στα social media του προγράμματος στο Facebook, Twitter, Instagram και YouTube.
