Τις δυο Κυριακές της Αποκριάς, σήμερα 23 Φεβρουαρίου, και 2 Μαρτίου, αναβιώνει στη Νάουσα το μοναδικό δρώμενο ‘Γενίτσαροι και Μπούλες’.
ΝΤΕΠΥ ΧΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ (hiotopoulou@gmail.com)
Κυριακή της Αποκριάς, σήμερα, 23 Φεβρουαρίου, και στη Νάουσα αναβιώνει ένα ιστορικό δρώμενο, οι ‘Γενίτσαροι και Μπούλες’.
Ένα δρώμενο το οποίο αποτελεί το επίκεντρο της Ναουσαίικης Αποκριάς και την διαφοροποιεί από άλλες πόλεις που διοργανώνουν καρναβαλικές εκδηλώσεις, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη μοναδικότητα αυτού του εθίμου που λαμβάνει χώρα μόνο κατά τη διάρκεια της Αποκριάς στη Νάουσα.
Μ’ αυτόν τον τρόπο προβάλλει την παράδοση, τον πολιτισμό και την κουλτούρα των ανθρώπων που το υποστηρίζουν, το διαφυλάττουν και το διαιωνίζουν μέσα από την πιστή τήρηση του εθιμικού.
Το σημερινό πρόγραμμα
Σήμερα το πρωί στις 10, στο παραδοσιακό κτίριο Ομίλου «Γενίτσαροι και Μπούλες», στο πρώην σησαμοτριβείο «Μάκη», στην περιοχή «Μπατάνια», γίνεται αναφορά στην ιστορία και λειτουργία του εθίμου «Γενίτσαροι και Μπούλες» και ξενάγηση στο παραδοσιακό κτίριο.
Στη συνέχεια, στις 11.00 π.μ., στο Δημαρχείο Νάουσας πραγματοποιείται το «προσκύνημα». Τα μπουλούκια παίρνουν διαδοχικά την άδεια από τον Δήμαρχο και ακολουθεί η καθορισμένη διαδρομή τους στην πόλη.
Το απόγευμα στις 17:00, στην Πλατεία Αλωνίων γίνεται το βγάλσιμο του «πρόσωπου» και χορός με τη συμμετοχή όλου του κόσμου.
Ο κόσμος ακολουθεί τα μπουλούκια στο πιο συγκινητικό μέρος του εθίμου από τα Αλώνια στον στραβό πλάτανο όπου τα παιδιά και οι συνοδοί των μπουλουκιών τραγουδούν τις παραδοσιακές πατινάδες.
Ιστορικό του εθίμου
Την περίοδο της Αποκριάς, διαφορετικής από τις άλλες μέρες του χρόνου, κυριαρχούν το κέφι, οι αστεϊσμοί, τα πειράγματα, αλλά κυρίως οι μεταμφιέσεις.
Στη Νάουσα, η Αποκριά χαρακτηρίζεται από τον αυθορμητισμό, τον ενθουσιασμό, τη φιλόξενη διάθεση των Ναουσαίων, τα χωρίς ιδιαίτερη προετοιμασία γλέντια τους, τα σατιρικά καρναβάλια.
Ιδιαίτερο και βασικότερο όμως στοιχείο είναι το έθιμο «Γενίτσαροι και Μπούλες». Ένα έθιμο με βαθιές ρίζες, που στο πέρασμα της μακραίωνης ιστορίας του ενσωμάτωσε στοιχεία της τοπικής παράδοσης και των ηρωικών αγώνων. Τη μεγαλύτερη ακμή του γνώρισε στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα και φθάνει αναλλοίωτο μέχρι τις μέρες μας.
Σε αντίθεση με την «αταξία» που επικρατεί τις μέρες της αποκριάς, το έθιμο της Νάουσας χαρακτηρίζει η πειθαρχημένη, τυποποιημένη και εξαιρετικής αισθητικής εμφάνιση των συμμετεχόντων. Το ντύσιμο, το μάζεμα, το προσκύνημα, το δρομολόγιο, το μουσικό ρεπερτόριο, οι χοροί, τα όργανα και οι συμμετέχοντες κρατούν εδώ και αιώνες τους ίδιους κανόνες.
Στο έθιμο παίρνουν μέρος μόνο νεαροί άνδρες, ανύπαντροι τα παλαιότερα χρόνια. Ο «Γενίτσαρος», ο περήφανος αυτός φουστανελοφόρος, με τα πολλά ασημικά στο στήθος και στη φουστανέλα, την μακριά πάλα (σπαθί) και τον κέρινο «πρόσωπο» είναι ο πρωταγωνιστής.
Κύριο ρόλο έχει η «Μπούλα» (νύφη), άνδρας που υποδύεται, χωρίς να τη γελοιοποιεί, τη γυναίκα με φαρδιά φουστάνια και «πρόσωπο» στολισμένο με τούλια και λουλούδια.
Τα παιδιά που προπορεύονται του μπουλουκιού αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του δρώμενου. Στο τέλος της πομπής η μουσική, ο ζουρνάς και το νταούλι.
Την Κυριακή νωρίς το πρωί, με τελετουργικό τρόπο αρχίζει το ντύσιμο. Το ενδιαφέρον όλων για την άψογη εμφάνιση, τα τραγούδια, οι ευχές, τα κεράσματα είναι χαρακτηριστικά αυτήν την ημέρα. Τα όργανα, οι ζουρνατζήδες, από νωρίς θα αρχίσουν το μάζεμα, να συγκεντρώνουν δηλαδή όλα τα μέλη της ομάδας, πηγαίνοντας από σπίτι σε σπίτι, μέχρι να πάρουν τελευταίο τον αρχηγό του μπουλουκιού. Είναι ιδιαίτερα συγκινητική η τελετή αποχαιρετισμού στο σπίτι και το καλωσόρισμα των μελών του μπουλουκιού.
Χωρίς να χορεύουν, με ανεπανάληπτη πομπή, φθάνουν κοντά στο μεσημέρι στο Δημαρχείο. Εδώ θα γίνει το προσκύνημα, θα πάρει δηλαδή ο αρχηγός την άδεια από τον Δήμαρχο να τελεστεί το έθιμο, να γυρίσουν χορεύοντας τους δρόμους της πόλης. Εκτός από τη «Μπούλα» που υποκλίνεται, οι «Γενίτσαροι» θα γείρουν πίσω το κορμί τους και θα τινάξουν αγέρωχα το στήθος τους.
Μόλις δοθεί η άδεια θα βγάλουν τις πάλες από τα θηκάρια και θα αρχίσουν οι καθορισμένες από την παράδοση πατινάδες από μαχαλά σε μαχαλά, σε επίσης καθορισμένο δρομολόγιο. Στις πλατείες θα χορέψουν κυκλικούς χορούς.
Το απόγευμα θα φτάσουν στην πλατεία των Αλωνίων. Εκεί θα βγάλουν τους «πρόσωπους» και θα ενωθούν μαζί με τον κόσμο για να χορέψουν. Αργότερα τα μπουλούκια θα συνεχίσουν τη διαδρομή τους μέχρι τα «Καμμένα», όπου θα στήσουν τους τελευταίους τους χορούς.
Μουσική συναυλία
Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων “Νάουσα – Αποκριά 2025” ο Δήμος Η.Π. Νάουσας διοργανώνει, σήμερα Κυριακή 23 Φεβρουαρίου 2025 και ώρα 14:00 στην Πλατεία Καρατάσου, συναυλία με το μουσικό σχήμα της ανερχόμενης ερμηνεύτριας Κωνσταντίνας Τούνη με ελεύθερη είσοδο για το κοινό.
2ος διαγωνισμός φωτογραφίας
«Γενίτσαροι και Μπούλες – Μια πόλη, ένα δρώμενο – Εμπειρία ζωής» είναι ο τίτλος του 2ου διαγωνισμού φωτογραφίας που διοργανώνει ο Δήμος Η.Π. Νάουσας και η Αντιδημαρχία Πολιτισμού, στο πλαίσιο της Αποκριάς 2025.
Δυο είναι οι κατηγορίες:
- Στην πρώτη κατηγορία οι συμμετέχοντες θα αποτυπώσουν με τις φωτογραφίες τους το δρώμενο Γενίτσαροι και Μπούλες.
Ο κάθε ενδιαφερόμενος έχει την δυνατότητα να αποστείλει τρεις φωτογραφίες στην συγκεκριμένη κατηγορία. Στην φόρμα, θα πρέπει να αναγράφονται αναλυτικά όλα τα στοιχεία του διαγωνιζόμενου (ονοματεπώνυμο, τόπος καταγωγής, email και τηλέφωνο). Τα αρχεία πρέπει να είναι αποκλειστικά σε μορφή jpeg | 300 dpi και μέγεθος αρχείου ως 10 ΜΒ η έκαστη φωτογραφία, με όνομα αρχείου το όνομα του διαγωνιζόμενου.
- Στην δεύτερη κατηγορία, η οποία προστέθηκε την φετινή χρονιά με τίτλο «StoryTelling – Φωτογραφική Αφήγηση» οι διαγωνιζόμενοι θα αποτυπώσουν με τρεις φωτογραφίες μια ιστορία, με αρχή, μέση και τέλος που αφορά το δρώμενο «Γενίτσαροι και Μπούλες».
Και σε αυτήν την κατηγορία στην φόρμα, θα πρέπει να αναγράφονται αναλυτικά όλα τα στοιχεία του διαγωνιζόμενου (ονοματεπώνυμο, τόπος καταγωγής, email και τηλέφωνο). Τα αρχεία πρέπει να είναι αποκλειστικά σε μορφή jpeg | 300 dpi και μέγεθος αρχείου ως 10 ΜΒ η έκαστη φωτογραφία, με όνομα αρχείου το όνομα του διαγωνιζόμενου και κυρίως την σειρά της αφήγησης, δηλαδή ποια είναι η πρώτη, η δεύτερη και η τρίτη.
Απαραίτητη προϋπόθεση για τη συμμετοχή των ενδιαφερόμενων στο διαγωνισμό είναι οι φωτογραφίες να ληφθούν κατά τις ημέρες της Αποκριάς (από 23 Φεβρουαρίου έως και τις 3 Μαρτίου 2025) και στα σημεία της πόλης, που θα πραγματοποιείται το δρώμενο.
Οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να υποβάλουν τις συμμετοχές τους αποκλειστικά ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ μέχρι τις 20 Μαρτίου 2025, στην παρακάτω φόρμα: https://www.naoussa.gr/culture/apply-contest/ ( Η φόρμα θα ενεργοποιηθεί την Δευτέρα 24 Φεβρουαρίου2025).
Θα δοθούν χρηματικά βραβεία (200 ευρώ στον πρώτο νικητή, 100 στον δεύτερο και 50 στον τρίτο) και αναμνηστικά διπλώματα, στους τρείς πρώτους των δυο κατηγοριών καθώς και τρείς έπαινοι στις δυο κατηγορίες του διαγωνισμού.
*
-Το έθιμο ‘Γενίτσαροι και Μπούλες’ ξεκινά την πρώτη Κυριακή της Αποκριάς. Συνεχίζεται την Δευτέρα, όπου τα μπουλούκια επισκέπτονται τα σπίτια των μελών τους και γλεντούν.
-Επαναλαμβάνεται την δεύτερη Κυριακή της Αποκριάς (Τυρινής). Στην πλατεία των Αλωνίων γίνεται μεγάλο γλέντι με παραδοσιακούς μεζέδες και το φημισμένο Ναουσαίικο κρασί.
-Συνεχίζεται την Καθαρά Δευτέρα χωρίς να φορούν τον «πρόσωπο» και ακολουθούν ελεύθερο δρομολόγιο.
-Την Κυριακή της Ορθοδοξίας όλα τα μπουλούκια συναντώνται στην περιοχή «Σπήλαιο» για να γλεντήσουν, ολοκληρώνοντας την τέλεση του εθίμου.
