Μεγάλη Παρασκευή, σήμερα, μέρα απόλυτου πένθους για όλη την Χριστιανοσύνη, απόλυτης αργίας και νηστείας.
ΚΕΙΜΕΝΟ + ΦΩΤ.: ΝΤΕΠΥ ΧΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ (hiotopoulou@gmail.com)
Είναι η μέρα που γίνεται η κορύφωση του Θείου Δράματος, όπου κορυφώνονται τα Πάθη του Χριστού και γίνεται η σταύρωση του Χριστού το ξημέρωμα τις ίδιας μέρας.
Σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, έθιμα και παραδόσεις, ζωντανεύουν στην πλουσιότερη γιορτή της χριστιανοσύνης.
Κυκλάδες
Στην Τήνο, το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, όλες οι εκκλησίες της Χώρας, ακολουθώντας η καθεμία τη δική της διαδρομή στην περιφορά του Επιταφίου, συγκεντρώνονται όλοι στο λιμάνι γύρω από την πλατεία Παντανάσση. Ο επιτάφιος του Αγ. Νικολάου κατευθύνεται προς την παραλία Kαλάμια όπου μπαίνει μέσα στη θάλασσα μαζί με τον παπά και ψάλλετε τρισάγιο για τους <<Υπέρ των εν θαλάσσης και ναυαγίων πνιγόντων>>.
Στον Πύργο Σαντορίνης, παλιά πρωτεύουσα του νησιού, αναβιώνουν τα «τενεκεδάκια». Ξεκινώντας από νωρίς το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής, τα παιδιά τοποθετούν σε ταράτσες, μπαλκόνια, δρόμους, αλλά και στα τείχη του μεσαιωνικού κάστρου «τενεκεδάκια» δηλαδή αυτοσχέδια λυχνάρια που καίνε παραφινέλαιο. Πριν την περιφορά του Επιταφίου ανάβουν και προσδίδουν μοναδική ατμόσφαιρα!
Στην Πάρο, αναβιώνει το έθιμο της αναπαράστασης των Παθών της Μεγάλης Παρασκευής στη Μάρπησσα, αλλά και στα χωριά Πρόδρομος, Μάρμαρα, Άσπρο, Χωριό και Λεύκες.
Καθώς ο Επιτάφιος περνά τα δρομάκια, κάνει συνολικά 15 στάσεις στις οποίες τα παιδιά ντυμένα Ρωμαίοι στρατιώτες ή μαθητές του Χριστού αναπαριστούν ζωντανές εικόνες από τη ζωή και τα Πάθη Του, όπως την είσοδο του Ιησού στα Ιεροσόλυμα, το «Μυστικό Δείπνο», την προσευχή στο Ορος των Ελαιών, το μαρτύριο της Σταύρωσης και την Ανάσταση.
Χίος
Στη Χίο, τη Μεγάλη Παρασκευή στη Νέα Μονή (17 χλμ. από τη Χίο) ιδιαίτερα κατανυχτική είναι η θεία λειτουργία και η περιφορά του Επιταφίου γύρω απ’ το καθολικό του μοναστηριού. Όλοι μαζί ψάλλουν τα Εγκώμια του Επιταφίου ενώ εντυπωσιακή είναι η αναπαράσταση της «Εις Αδου Καθόδου» και ενώ ψάλλεται το «Άρατε Πύλες».
Και βεβαίως, στη Χίο, αύριο, Μεγάλο Σάββατο, αναβιώνει το έθιμο του ρουκετοπόλεμου στο χωριό Βροντάδος.
Σποράδες
Στη Σκόπελο, όλες οι εκκλησίες της Χώρας, η Παναγία Φανερωμένη, η Παναγία Παπαμελετίου, Τριών Ιεραρχών και Χριστού, περιφέρουν τον Επιτάφιο, στα σοκάκια τα οποία είναι γεμάτα πιστούς. Ξεκινώντας από την εκκλησία του Χριστού, ο Επιτάφιος συναντάει τον Επιτάφιο των Τριών Ιεραρχών, στη συνέχεια της Παναγίας Παπαμελετίου και τέλος της Παναγίας Φανερωμένης. Όλοι μαζί κατεβαίνουν στο λιμάνι και στη συνέχεια επιστρέφουν στις ενορίες τους.
Στη Σκιάθο, ξεχωρίζει η περιφορά του Επιταφίου στις 3 τα ξημερώματα του Μεγάλου Σαββάτου, τον οποίο συνοδεύει πλήθος κόσμου στα ασβεστωμένα δρομάκια του νησιού.
Ιδιαίτερα κατανυκτική είναι η ατμόσφαιρα και στη μονή Ευαγγελίστριας (5 χλμ. από τη Χώρα), όπου τη Μεγάλη Παρασκευή γίνεται η περιφορά του Επιταφίου και ακολουθεί Θεία Λειτουργία.
Κέρκυρα
Στην Κέρκυρα, τη Μεγάλη Παρασκευή, οι φιλαρμονικές συνοδεύουν τους επιταφίους, ξεκινώντας στις 2 το μεσημέρι. Η «Παλαιά Φιλαρμονική» (κόκκινη) παίζει το Adagio του Albioni, η «Μάντζαρος» (μπλε) τη Marcia Funebre του Verdi και η «Καποδίστριας» την Elegia Funebre, τη Sventura του Mariani, καθώς και το πένθιμο εμβατήριο του Chopin.
Και αύριο, Μεγάλο Σάββατο, αναβιώνει το έθιμο με το σπάσιμο των μπότηδων (κανατιών) στην Παλιά Πόλη, επίσης, το παλιό έθιμο της “Μαστέλας” στην Πίνια – παλιό εμπορικό κέντρο της Πόλης-, ενώ η Αναστάσιμη Ακολουθία τελείται στο πάλκο της Πάνω Πλατείας. Η πομπή έρχεται από την γειτονική εκκλησία της Αγίας Παρασκευής με τη συμμετοχή του Μητροπολίτη, των Αρχών, των Φιλαρμονικών και χιλιάδων κόσμου. Φαντασμαγορικό και μοναδικό θέαμα, όλα τα παράθυρα και τα μπαλκόνια των γύρω εξαόροφων σπιτιών ανοιχτά με κεράκια αναμμένα, ενώ σύνθεση μεγαλειώδους εικόνας είναι η πλατεία Σπιανάδα φωτισμένη από τις χιλιάδες λαμπάδες των πιστών, που παρακολουθούν την τελετή της Αναστάσεως στη μεγαλύτερη πλατεία της Ελλάδας.
Ύδρα
Στην Ύδρα, από τα πιο όμορφα και γραφικά Υδραίϊκα έθιμα είναι η περιφορά του Επιταφίου, μέσα στη θάλασσα, που γίνεται με μεγάλη Κατάνυξη το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής στα Καμίνια.
Μετά από την περιφορά του Επιταφίου στη συνοικία, η πομπή καταλήγει στη θάλασσα, όπου μπαίνουνε οι βαστάζοι ίσαμε τα γόνατα και ακουμπάνε τα πόδια του Επιταφίου στο νερό, για να ευλογηθούν και να καθαγιαστούν τα νερά. Στη συνέχεια γίνεται δέηση υπέρ των ναυτικών που ταξιδεύουν, για ήσυχα ταξίδια και καλό γυρισμό.
Το έθιμο πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά στα Καμίνια το έτος 1923 και από τότε επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο σύμφωνα με την παράδοση.
Στη Χώρα, οι Επιτάφιοι από τις τέσσερις ενορίες (Μητρόπολη, Αγ. Δημήτριος, Αγ. Βαρβάρα, Υπαπαντή) συναντιούνται στο λιμάνι, μπροστά στο Ρολόι.
