Αγαπημένα τα νησιά στις Κυκλάδες, έχουν την χάρη τους, και την περίοδο του Πάσχα. Βαμμένα καλντερίμια, σπίτια ανοιχτά και μυρωδιές που «σπάνε» μύτη, στολισμένες εκκλησιές και ατμόσφαιρα, πένθιμη αρχικά, και γιορτινή στη συνέχεια!
Κείμενα – φωτογραφίες: Ντέπυ Χιωτοπούλου (hiotopoulou@gmail.com)
Μύκονος
Στο κοσμικό νησί τη Μεγ. Παρασκευή γίνεται η περιφορά του Επιταφίου στη Χώρα, στο Ματογιάννι, και το Μεγάλο Σάββατο η Ανάσταση στο μικρό μοναστήρι του Παλαιοκάστρου στην Ανω Μερά και στη μητρόπολη της Αλευκάντρας, στη Χώρα. Ανήμερα του Πάσχα σειρές με υπαίθριες σούβλες στήνονται στο Γιαλό και στην Ανω Μερά, ενώ το απόγευμα στη πλατεία του νησιού καίνε τον «Ιούδα».
Φολέγανδρος
Στις νοτιοδυτικές Κυκλάδες, στη Φολέγανδρο, τα σπίτια ανοίγουν για όλο τον κόσμο, αρχικά για να μοιραστούν τους πένθιμους ήχους των εγκωμίων που ψάλλονται και στη συνέχεια για την περιφορά της εικόνας της Παναγίας σ’ όλο το νησί. Για την περιφορά του Επιταφίου αλλά και την Ανάσταση (σ.σ. συνοδεύεται με πληθώρα βεγγαλικών), ο κόσμος συγκεντρώνεται στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου στη Χώρα.
Ανήμερα της Λαμπρής, ξεκινάει η περιφορά της εικόνας της Παναγίας, από την εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου, σκαρφαλωμένη στο βράχο, περνάει από τη Χώρα και το Κάστρο με τη συνοδεία βεγγαλικών. Τη δεύτερη ημέρα του Πάσχα η περιφορά της εικόνας γίνεται στην Ανω Μεριά και τις αγροικίες, ενώ την Τρίτη μέρα κατευθύνεται στον Πετούση και στο Λιβάδι και καταλήγει στο λιμάνι, στον Καραβοστάση, όπου εκτός από τα σπίτια ευλογούνται και τα καΐκια, οι βάρκες και τα σκάφη. Το βράδυ η εικόνα επιστρέφει στην εκκλησία της Παναγίας, όπου και παραμένει μέχρι το επόμενο Πάσχα.
Σαντορίνη
Το Σάββατο του Λαζάρου στις πλατείες των χωριών οι κάτοικοι στήνουν τον Λάζαρο, έναν πελώριο ξύλινο σταυρό τυλιγμένο με λουλούδια. Το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής οι κοπέλες των χωριών στολίζουν τον Επιτάφιο με λουλούδια. Στον Πύργο μετά την Αποκαθήλωση βγαίνει το «Τάνταλο» στους δρόμους του χωριού για να αναγγείλει το γεγονός και οι καμπάνες ηχούν πένθιμα.
Η περιφορά του Επιταφίου στον Πύργο σημαίνεται από μικρές φωτιές σε λυχναράκια. Οι γυναίκες από τις αυλές των σπιτιών ραίνουν την πομπή του Επιταφίου με ροδόνερο. Το Μεγάλο Σάββατο μετά την Ανάσταση όλοι, με μια κουτσούνα και ένα κόκκινο αυγό, πάνε στα σπίτια τους για να φάνε τα «σγαρδούμια».
Την Κυριακή του Πάσχα σε αρκετά χωριά του νησιού γίνεται το λαϊκό δικαστήριο του «Οβραίου» (πάνινο ομοίωμα ανθρώπου) ο οποίος καταδικάζεται σε θάνατο, κρεμιέται και καίγεται από τους κατοίκους με αυτοσχέδια δυναμιτάκια και βαρελότα.
Ίος
Τη Μεγάλη Παρασκευή, μετά την Αποκαθήλωση, οι νέοι του νησιού παίζουν τις «μπάλες», ένα παιχνίδι με μικρές σιδερένιες κόκκινες και πράσινες μπάλες. Κατά την περιφορά των Επιταφίων των δύο Ενοριών του νησιού, τα Εγκώμια ψάλλονται από χορωδίες γυναικών και κοριτσιών. Την εβδομάδα μετά το Πάσχα, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ίου αναβιώνει το έθιμο της «κούνιας».
