Αυλαία πέφτει την Παρασκευή 8 Ιανουαρίου για τη μνημειώδη έκθεση των «Μαγεμένων», των θρυλικών γλυπτών που μετά από 151 χρόνια επέστρεψαν με τη μορφή αντιγράφων στη Θεσσαλονίκη.
Της Ντέπυς Χιωτοπούλου (hiotopoulou@gmail.com)
«Μετά από 151 χρόνια τα μνημειώδη αγάλματα επιστρέφουν με τη μορφή αντιγράφων στη γενέθλια πόλη τους» είχε πει ο πρόεδρος της ΔΕΘ – Helexpo, Τάσος Τζήκας, στο πλαίσιο της συνέντευξης Τύπου που δόθηκε για τις «Μαγεμένες», στα τέλη Αυγούστου του 2015.
Τις «Μαγεμένες», οι οποίες με πρωτοβουλία της ΔΕΘ – Helexpo, ήρθαν να κοσμήσουν την επετειακή 80η ΔΕΘ.
Όπως είχε αναφέρει ο κ. Τζήκας, «ήταν ένα απωθημένο της πόλης», ενώ από την πλευρά του ο διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΘ – Helexpo, Κυριάκος Ποζρικίδης, επισήμανε ότι για την επίτευξη της προσπάθειας για τα ακριβή αντίγραφα των τεσσάρων αμφίπλευρων γλυπτών χρειάστηκε ο συντονισμός των φορέων της πόλης.
Αξίζει δε να σημειωθεί ότι οι «Μαγεμένες» -οι λεγόμενες «Καρυάτιδες» της Θεσσαλονίκης-, θα χαριστούν από τη ΔΕΘ-Helexpo στην πόλη και θα τοποθετηθούν σε χώρο, που θα υποδείξει το υπουργείο Πολιτισμού σε συνεργασία με τον κεντρικό δήμο και τους φορείς.
Η τελετή λήξης
Η τελετή λήξης της έκθεσης των Μαγεμένων και των Εφευρέσεων και Μουσικών Οργάνων των Αρχαίων Ελλήνων θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 8 Ιανουαρίου, στις 07.00 το απόγευμα, στο Περίπτερο 3 της ΔΕΘ-Helexpo, και θα πλαισιωθεί από συναυλία από το σύνολο αρχαίας ελληνικής μουσικής «Ορφεία Αρμονία» και από την πρώτη παρουσίαση του βιβλίου της Νίνας Φιλίππου-Ρόδη «Οι Μαγεμένες στην γενέθλια πόλη».
Κατά τη διάρκεια της τελετής θα βραβευτούν και οι χορηγοί που στήριξαν οικονομικά την έλευση των αντιγράφων των Μαγεμένων από το μουσείο του Λούβρου, δηλαδή το Εμπορικό & Βιομηχανικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης, το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης, η Εταιρεία Ύδρευσης & Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης και ο Οργανισμός Λιμένος Θεσσαλονίκης.
150.000 ευρώ
Σ’ ότι αφορά το κόστος για την έλευση των «Μαγεμένων» ως αντίγραφα, ανήλθε σε 150.000 ευρώ, κόστος το οποίο επιμερίστηκε στη ΔΕΘ – Helexpo καθώς και στους τέσσερις χορηγούς (ΕΒΕΘ, ΕΕΘ, ΟΛΘ και ΕΥΑΘ).
Να σημειωθεί, ότι στην πολύμηνη προσπάθεια της διοίκησης της ΔΕΘ – Helexpo, το να έρθουν οι «Μαγεμένες» στη Θεσσαλονίκη, υπήρξε η στήριξη από το υπουργείο Πολιτισμού, το υπουργείο Μακεδονίας – Θράκης, το δήμο Θεσσαλονίκης και την Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης. Επιπρόσθετα, από την αρχή, υπήρξε θετική ανταπόκριση τόσο από το υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας, όσο και από το μουσείο του Λούβρου.
Η ιστορία των «Μαγεμένων»
Το μνημείο με την ονομασία «Μαγεμένες» ή «Είδωλα», Las Incantadas στα ισπανοεβραϊκά, ανήκε πιθανότατα σε ένα σημαντικό δημόσιο κτίριο στο κέντρο της ρωμαϊκής Θεσσαλονίκης. Χρονολογείται στο τέλος του 2ου ή στις αρχές του 3ου αι. μ.Χ. και τοποθετείται κάπου ανάμεσα στην Παναγία Χαλκέων, τα Λουτρά Παράδεισος και στον Αγ. Νικόλαο, στον άξονα της σημερινής οδού Αριστοτέλους.
Τον 17ο και 18ο αι. το μνημείο, γνωστό από περιηγητές και ζωγράφους της εποχής αυτής, ήταν εντυπωσιακό αξιοθέατο για τους κατοίκους και τους επισκέπτες της πόλης. Την πρόσοψή του, ύψους περί τα 13 μ., αποτελούσε διώροφη κιονοστοιχία, με κορινθιακούς κίονες στο κατώτερο επίπεδο και πεσσούς στο ανώτερο. Οι τέσσερις πεσσοί, κοσμούνταν στις δύο κύριες όψεις τους με οκτώ ανάγλυφες μυθολογικές μορφές. Στην εσωτερική πλευρά εικονίζονταν μια Μαινάδα, ο Διόνυσος, η Αριάδνη και η Λήδα με τον κύκνο-Δία, ενώ στην εξωτερική, η Νίκη, η Αύρα, ένας Διόσκουρος και η αρπαγή του Γανυμήδη.
Ως τον 19ο αι. το μνημείο σωζόταν στην καρδιά της εβραϊκής συνοικίας Rogos, ενσωματωμένο στην αυλή ενός εμπόρου. Οπως αναφέρεται σε κείμενα περιηγητών, ο έμπορος αυτός αποσπούσε μικρά κομμάτια από το μνημείο και τα πουλούσε στους τουρίστες.
Το 1864 ο Γάλλος παλαιογράφος Emmanuel Miller, με άδεια της οθωμανικής κυβέρνησης και παρά τη γενική αντίδραση του πληθυσμού της πόλης, αποξήλωσε το μνημείο, τεμαχίζοντάς το βίαια και μετέφερε στη Γαλλία τα γλυπτά, που εκτίθενται σήμερα στο Μουσείο του Λούβρου.
Στις 2 Νοεμβρίου 1864 ξεκίνησε η βίαιη απόσπαση των αρχαίων. Ο Miller προγραμματίζει να μεταφέρει όλο το μνημείο και να πριονίσει όλο το ανώτερο τμήμα του. Ευρωπαίοι πρόξενοι της πόλης τηλεγραφούν στην Κωνσταντινούπολη για να αποτρέψουν την αρπαγή των Mαγεμένων. Οι κάτοικοι της πόλης συρρέουν για να δουν το θέαμα και αντιδρούν στην τρομερή επιχείρηση που πραγματοποιείται μπροστά στα μάτια τους. Ομως η αποξήλωση των αγαλμάτων έχει ήδη ολοκληρωθεί ως τις 12 Νοεμβρίου. Παρά τις δυσκολίες κατά τη μεταφορά, τα γλυπτά και τα αρχιτεκτονικά μέλη φτάνουν στο λιμάνι με άμαξες που σύρονται από τέσσερα ζευγάρια βοδιών και με τη συνδρομή του πληρώματoς και του εξοπλισμού ενός γαλλικού πολεμικού πλοίου.
Το 1997 βρέθηκε στην οδό Ρογκότη θραύσμα ενός ακόμα πεσσού, που διασώζει τμήμα της κεφαλής και του φτερού μιας Νίκης και εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.
