Με πανηγύρια, μουσικά γλέντια αλλά και άφθονο κρασί, οι αμπελουργοί τιμούν τη μνήμη του προστάτη τους, του Αγίου Τρύφωνα, την 1η Φεβρουαρίου!
Της Ντέπυς Χιωτοπούλου (hiotopoulou@gmail.com)
Η 1η μέρα του Φεβρουαρίου, αφιερωμένη στη μνήμη του Αγίου Τρύφωνα – αγίου προστάτη των αμπελουργών και των γεωργών-, συμπίπτει με την περίοδο κατά την οποία ξεκινάει η σημαντικότερη αμπελουργική φροντίδα, που είναι το κλάδεμα. Γι’ αυτό το λόγο την ημέρα της εορτής δε γίνεται καμιά αμπελουργική εργασία και οι αμπελουργοί ραντίζουν τα αμπέλια τους με τον αγιασμό που τελείται στους ναούς.
Στη Γουμένισσα του Κιλκίς, όπως κάθε χρόνο, ο Επιμορφωτικός Λαογραφικός Πολιτιστικός Σύλλογος Γουμένισσας «Άγιος Τρύφων», διοργανώνει το μεγαλύτερο –τέτοια εποχή- πανηγύρι στη Βόρεια Ελλάδα, το «Κουρμπάνι».
Οι κάτοικοι, πολλοί από αυτούς πρόσφυγες από την Ανατολική Ρωμυλία, τηρώντας την παράδοση, δεν κλαδεύουν ποτέ πριν την 1η Φεβρουαρίου. Το πρώτο κλάδεμα γίνεται μετά τη λειτουργία, πανηγυρικά και ομαδικά. Με το αγιασμένο νερό ραντίζουν οι γεωργοί τα κτήματά τους επικαλούμενοι τη βοήθεια για τη συνδρομή του Αγίου, για να δώσουν πολύ καρπό και να μείνουν για πάντα γερά.
«Οι παππούδες που ήρθαν το 1924 από την Ανατολική Ρωμυλία, και συγκεκριμένα από τα Άνω Βοδενά (5 χλμ. από την Στενήμαχο) έφεραν μαζί τους, την ιστορία, τον πολιτισμό, τα ήθη και τα έθιμα» εξηγεί στο debbiestravel.gr ο πρόεδρος του Συλλόγου, Στέλιος Τάτσης.
Ήταν γεωργοί και κατά λόγο αμπελουργοί, άνθρωποι που αγαπούσαν και λάτρευαν τη μάνα γη. Έτσι, κάθε χρόνο, τέτοια μέρα, στη γραφική κωμόπολη, οι πρόσφυγες τιμούσαν τη μνήμη του Άγιου, πραγματοποιώντας την τελετουργία του κουρμπανιού. «Αρχικά γινόταν σε κάθε διασταύρωση του συνοικισμού που ζουν οι πρόσφυγες από την Ανατολική Ρωμυλία» επισημαίνει ο κ. Τάτσης.
Στη συνέχεια όμως, όταν χτίστηκε το εκκλησάκι του Αγ. Τρύφωνα, το 1960, στο ψηλότερο σημείο του συνοικισμού, το πανηγύρι μεταφέρθηκε εκεί. Στις μέρες μας το Κουρμπάνι γίνεται στις σύγχρονες εγκαταστάσεις της εκκλησίας του Αγ. Τρύφωνα.
Ανήμερα του Αγ. Τρύφωνα
Ανήμερα του Αγίου Τρύφωνα, 1 Φεβρουαρίου, όλοι όσοι βρεθούν στη Γουμένισσα, προσέρχονται στο πανηγύρι για να προσκυνήσουν το στολισμένο με κληματόβεργες εικόνισμα του Αγίου και συμμετέχουν στο γλέντι και στο φαγοπότι με τη συνοδεία των τοπικών λαϊκών μουσικών οργάνων.
Η ημέρα ξεκινάει νωρίς το πρωί με λιτανεία στην εκκλησία και στη συνέχεια γίνεται παρέλαση με τη συνοδεία παραδοσιακών οργάνων. Στη 1 το μεσημέρι γίνεται ο αγιασμός, και στη συνέχεια ανοίγει το Κουρμπάνι, όπου με προσφορές των κατοίκων της Γουμένισσας έχει αγοραστεί ένα μοσχάρι, το οποίο βράζεται σε μεγάλα καζάνια.
Στις εκδηλώσεις συμμετέχουν 11 χορευτικά τμήματα από διάφορα μέρη της Βορείου Ελλάδας (Καβάλα, Νέα Μουδανιά, Πευκοχώρι Χαλκιδικής, Ωραιόκαστρο, Θέρμη, Τρίλοφος κ.ά.) και βεβαίως και το χορευτικό του Αγ. Τρύφων Γουμένισσας. Στον κόσμο μοιράζεται δωρεάν φαγητό και κρασί μπρούσκο Γουμένισσας.
*Ευχαριστούμε τον Επιμορφωτικό Λαογραφικό Πολιτιστικό Σύλλογο Γουμένισσας «Άγιος Τρύφων» για τη διάθεση του φωτογραφικού υλικού.
Info
-Από Θεσσαλονίκη η Γουμένισσα απέχει περίπου 70 χιλιόμετρα. Ακολουθείτε το δρόμο για Έδεσσα, έξοδος για Πολύκαστρο και στη συνέχεια για Αξιούπολη και Γουμένισσα.
-Η Γουμένισσα διατηρεί την παραδοσιακή της φυσιογνωμία με σπίτια με μακεδονίτικη αρχιτεκτονική. Αποτελεί κέντρο μιας περιοχής που φημίζεται εδώ και αιώνες για το ποιοτικό της κρασί. Στην περιοχή καλλιεργούνται οι ποικιλίες Ξινόμαυρο και Νεγκόσκα, ένα ντόπιο ερυθρό σταφύλι. Οι οίνοι που παράγονται φέρουν την ένδειξη Ο.Π.Α.Π. Γουμένισσα (Ονομασία Προέλευσης Ανωτέρας Ποιότητας).
-Μια από τις οκτώ διαδρομές των «Οίνων Βορείου Ελλάδος» είναι και η «Διαδρομή του κρασιού της Γουμένισσας», όπου μεταξύ άλλων υπάρχει η δυνατότητα επίσκεψης στα οινοποιεία της περιοχής.
-Στη Γουμένισσα απαραίτητη θεωρείται η επίσκεψη στην εκκλησία της Παναγίας Γουμένισσας με το εξαιρετικό τέμπλο, η οποία επί τουρκοκρατίας αποτέλεσε το μεγαλύτερο θρησκευτικό κέντρο της περιοχής. Η φήμη όμως της γραφικής κωμόπολης δε σταματάει εδώ: εκτός από τα περίφημα κρασιά, τις μπάντες με τα χάλκινα και την παράδοση έχει και το πολύ ενδιαφέρον λαογραφικό μουσείο, την τοποθεσία Δυο Ποτάμια με πλατάνια και δρυς, ξύλινα γεφυράκια και μικρούς καταρράκτες, έχει και ξενώνες για ευχάριστη διαμονή, ταβέρνες για τοπικές λιχουδιές κ.ά.
