Ο πολιτισμός της ελιάς, η τεχνολογία της επεξεργασίας της για την παραγωγή του ελαιόλαδου μέσα από μια εντυπωσιακή παρουσίαση εικόνων, φυσικών αντικειμένων, βίντεο και ψηφιακών εφαρμογών παρουσιάζεται στην έκθεση «Η ελιά στη Λέσβο» τα εγκαίνια της οποίας είναι αύριο, Τετάρτη 10 Αυγούστου.
ΝΤ.Χ. (hiotopoulou@gmail.com)
Στη Λέσβο, τρίτο μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας – μετά την Κρήτη και την Εύβοια- η οποία, μεταξύ άλλων, χαρακτηρίζεται, ως «το νησί με τους κόλπους των ελαιώνων», εγκαινιάζεται η έκθεση «Η ελιά στη Λέσβο» στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου στο Σίγρι.
Η έκθεση αναδεικνύει τον πολιτισμό της ελιάς και την τεχνολογία της επεξεργασίας της για την παραγωγή του ελαιόλαδου μέσα από μια εντυπωσιακή παρουσίαση εικόνων, φυσικών αντικειμένων, βίντεο και ψηφιακών εφαρμογών. Πρόκειται για διαδραστική έκθεση, όπου καινοτόμα εργαλεία της τεχνολογίας θα απεικονίσουν τεχνικές παραγωγής ελαιολάδου που εφαρμόστηκαν μέσα στο πέρασμα του χρόνου στο ελαιόφυτο νησί της Λέσβου, σε ψηφιακό περιβάλλον.
Να σημειώσουμε ότι η Λέσβος καλύπτει το 20% της συνολικής παραγωγής της χώρας ενώ υπολογίζονται περί τα 9 εκατομμύρια ελαιόδενδρα διαμορφωμένα σε αναρίθμητους ελαιώνες, σε αναβαθμίδες (ή σέτια όπως τα ονομάζουν οι ντόπιοι).
Οι ενότητες και τα εγκαίνια
Κατά τη διάρκεια της έκθεσης, η οποία εγκαινιάζεται αύριο, Τετάρτη 10 Αυγούστου 2022 και ώρα 8 μ.μ. στις εγκαταστάσεις του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου στο Σίγρι, οι επισκέπτες θα έχουν τη δυνατότητα μέσω των εργαλείων επαυξημένης και εικονικής πραγματικότητας να εισέρχονται σε ένα διαδραστικό περιβάλλον, με τη δυνατότητα τρισδιάστατης απεικόνισης των αντικειμένων.
Η έκθεση περιλαμβάνει δυο κύριες ενότητες, οι οποίες επικεντρώνονται στον ‘Πολιτισμό της ελιάς’ και την ‘Τεχνολογία της ελιάς’.
Η πρώτη ενότητα διακρίνεται σε 4 επιμέρους υποενότητες σχετικά με την φυτό της ελιάς, τα τοπία της ελιάς στην Λέσβο, με τις ελιές και τους ελαιώνες της. Η ελιά στην τέχνη και τον πολιτισμό, όπως και η γαστρονομία της αποτελούν τις άλλες δυο υποενότητες που αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του πολιτισμού της.
Η δεύτερη μεγάλη ενότητα της έκθεσης είναι αφιερωμένη στην τεχνολογία της ελιάς, ελαιοτριβεία με διαφορετικούς μηχανισμούς παραγωγής ελαιολάδου και διαφορετική περίοδο λειτουργίας τους.
Στοιχεία της φυσιολογίας και της προέλευσης του φυτού, η συσχέτιση της γεωμορφολογίας, του κλίματος και της κατανομής των ελαιώνων με τις διάφορες ποικιλίες ελιάς στο νησί, καθώς και οι πολύτιμες ιδιότητες τους, αποτελούν μερικά από τα θέματα που πραγματεύεται η εντυπωσιακή έκθεση εικονικής περιήγησης.
Οι ελαιώνες
Οι ελαιώνες αποτελούν ξεχωριστό στοιχείο του τοπίου του νησιού, με μεγάλη ιστορία, υψηλή περιβαλλοντική και οικονομική σημασία, αποτελώντας αναπόσπαστο μέρος της τοπικής παράδοσης και της ταυτότητας των κατοίκων, κατατάσσοντας την ελιά και το λάδι στα αναγνωρίσιμα στοιχεία της ταυτότητας του νησιού.
Οι ελαιώνες ξεκινούν από τη θάλασσα και τελειώνουν εκεί που αρχίζει να ευδοκιμεί το πεύκο, δηλαδή περίπου στα 600 μέτρα υψόμετρο. Οι περισσότεροι συναντώνται στο βορειοανατολικό τμήμα του νησιού και νότια ενώ η μικρότερη παραγωγή βρίσκεται στη δυτική πλευρά.
Ο ελαιώνας της Λέσβου είναι μεικτός’ τον συναπαρτίζουν δύο βασικές, μεσόκαρπες ποικιλίες, η Κολοβή και η Αδραμυτινή. Η Κολοβή είναι γνωστή και ως Μυτιλινιά ή Βαλανολιά (λόγω του σχήματος του καρπού που μοιάζει με βελανίδι) ενώ η Αδραμυτινή ή Αϊβαλιώτικη προέρχεται από τα παράλια της Μικράς Ασίας και συγκεκριμένα από την περιοχή του Αϊβαλί.
Η γηγενής ποικιλία Κολοβή, η οποία δεν καλλιεργείται πουθενά αλλού στην Ελλάδα, αντιστοιχεί στο 80% της ελαιοκαλλιέργειας και συναντάται κυρίως στο νότιο και νοτιοδυτικό τμήμα του νησιού ως μονοκαλλιέργεια. Αντίστοιχα, η Αδραμυτινή (περίπου το 15%) εντοπίζεται κυρίως στη περιοχή της Μυτιλήνης και στο βόρειο και βορειανατολικό τμήμα του νησιού, ατενίζοντας τον Αδραμυτινό κόλπο. Διάσπαρτα στο νησί, σε μικρά ποσοστά καλλιεργούνται και οι ποικιλίες Θρούμπα ή Θασίτικη και Αγριελιά.
Γευστικά, το ελαιόλαδο της Λέσβου ξεχωρίζει για το έντονο φρουτώδες του σε μύτη και στόμα, που έρχεται σε απόλυτη γευστική ισορροπία με την διακριτική παρουσία του πικρού και την τονισμένη γεύση του πικάντικου. Αυτό, όμως, που το κάνει ιδιαίτερο και μοναδικό είναι η συνολική πολυπλοκότητα των αρωμάτων του, με πρωτεύον χαρακτηριστικό τα αρώματα πράσινης ντομάτας και φύλλων ντοματιάς, αγκινάρας και ευκαλύπτου, πλαισιωμένα από φρέσκα αρωματικά βότανα, ανοιξιάτικο χορτάρι και πράσινους καρπούς. Στην επίγευση, η οποία είναι μεγάλης διάρκειας, υπερισχύει η αίσθηση της ντομάτας. Σημειώνεται ότι το ελαιόλαδο της Λέσβου φέρει τη νομοθετική ένδειξη Προϊόν Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ) Λέσβος.
*
– Την έκθεση «Η ελιά στη Λέσβο. Αναπαράσταση διαχρονικών τεχνικών παραγωγής ελαιολάδου με τη χρήση τεχνολογιών Εικονικής (VR) & Επαυξημένης (AR) Πραγματικότητας» συνδιοργανώνουν το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λέσβου, το Εργαστήριο Εικόνας Ήχου & Πολιτιστικής Αναπαράστασης του Τμήματος Πολιτισμικής Τεχνολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου και η ΑΙΓΑΙΟΥ SOLUTIONS.
-Η έκθεση πραγματοποιείται στο πλαίσιο της Πράξης «ΕΛΙΑ: Μια αναπαράσταση των διαχρονικών τεχνικών παραγωγής ελαιόλαδου στη Λέσβο, με τη χρήση τεχνολογιών Virtual Reality και Επαυξημένης Πραγματικότητας (Augmented Reality)», η οποία έχει ενταχθεί στο ΕΣΠΑ 2014-2022, Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία» της ΓΓΕΤ.
