Στις Αιγές – σημερινή Βεργίνα- την πρώτη πόλη των Μακεδόνων, επιχειρούμε μια σύντομη απόδραση!
Κείμενο + φωτ.: Ντέπυ Χιωτοπούλου (hiotopoulou@gmail.com)
Στα νότια του Αλιάκμονα, στην «Μακεδονίδα γη» του Ηρόδοτου, βρίσκονται «αι Αιγεαί», ο «τόπος με τα πολλά κατσίκια», η πρώτη πόλη των Μακεδόνων. Χτισμένες στην αφετηρία του δρόμου που διασχίζοντας τα βουνά, οδηγούσε από την μακεδονική λεκάνη προς το νότο, οι Αιγές, ήταν ένα σημαντικότατο κέντρο με κυρίαρχο ρόλο στην περιοχή ήδη από τον 10ο – 8ο αι. π.Χ.
Οι Αιγές, πυρήνας του αρχαίου Βασιλείου των Μακεδόνων, είναι ο τόπος όπου βασίλεψε για τρεις και πλέον αιώνες η οικογένεια του Φιλίππου Β’ και του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η μυθική, θρησκευτική, πολιτική και καλλιτεχνική κοιτίδα από την οποία ο ελληνικός πολιτισμός διαδόθηκε σε όλη την οικουμένη.
Στη σημερινή Βεργίνα, στο νομό Βέροιας, ο Βασιλιάς των Μακεδόνων και όλων των Ελλήνων, Φίλιππος Β’, το 336 π.Χ. γιόρτασε τη μεγαλύτερη γιορτή της βασιλείας του, λίγο πριν το άδοξο τέλος του από το μαχαίρι του δολοφόνου. Ένα γεγονός που έμελλε να αλλάξει τον κόσμο και την ιστορία φέρνοντας το Μέγα Αλέξανδρο στην ηγεσία του Μακεδονικού Βασιλείου. Ο Μέγας Αλέξανδρος ανακηρύχθηκε βασιλιάς και από εκεί αποφάσισε να ξεκινήσει την άνοιξη του 334 π.Χ. τη μεγάλη του εκστρατεία που σφράγισε τη μοίρα του αρχαίου κόσμου.
Στο μουσείο των Βασιλικών Τάφων
Είναι προς το παρόν, το μοναδικό επισκέψιμο μνημείο, στις Αιγές, τη σημερινή Βεργίνα.
Στο μουσείο, μεταξύ άλλων, ξεχωρίζουν οι μεγαλοπρεπείς βασιλικοί τάφοι των μελών της βασιλικής οικογένειας.
Ο ασύλητος, μεγαλοπρεπής τάφος του Φιλίππου Β’ (Τάφος ΙΙ), η πανοπλία, η ασπίδα, τα σπαθιά και άλλα προσωπικά αντικείμενα του Βασιλιά της Μακεδονίας, και βεβαίως η περίφημη χρυσή λάρνακα με τα αποτεφρωμένα απομεινάρια του Φιλίππου Β΄, όπου επάνω της ξεχωρίζει το δεκαεξάκτινο αστέρι, το οποίο καθιερώθηκε να ονομάζεται Ήλιος της Βεργίνας, καθώς και το ολόχρυσο στεφάνι από φύλλα και καρπούς βελανιδιάς, προσελκύουν πλήθος κόσμο από όλα τα πλάτη και μήκη της γης.
Εκτός από τον τάφο του Φιλίππου Β’, στο μουσείο, υπάρχουν άλλοι τρεις τάφοι. Ο ελαφρώς μικρότερος Τάφος ΙΙΙ, αποδίδεται στον Αλέξανδρο τον Δ΄ – έφηβου γιου του Μεγάλου Αλεξάνδρου και της Ρωξάνης-, ενώ μια στενή ζωφόρος, που απεικόνιζε αρματοδρομία, στόλιζε τους τοίχους του Τάφου.
Επίσης, ο λεγόμενος τάφος της Περσεφόνης, στους τοίχους του οποίου βρέθηκε μια θαυμάσια τοιχογραφία με θέμα την αρπαγή της Περσεφόνης από τον Άδη, και ο τέταρτος τάφος, που είχε μια εντυπωσιακή είσοδο με τέσσερεις δωρικούς κίονες και πιστεύεται ότι ανήκε στο βασιλιά Αντίγονο Β’ Γονατά. Υπάρχει και ένα μικρό ιερό, το Ηρώον.
Εκτός από την περίφημη χρυσή λάρνακα με τα αποτεφρωμένα απομεινάρια του Φιλίππου Β’, υπάρχει άλλη μια, μικρότερη με το δωδεκάκτινο αστέρι και στεφάνι από φύλλα και καρπούς βελανιδιάς.
Τα όπλα, τα κοσμήματα, τα διάφορα αντικείμενα συμπληρώνουν τη μοναδικότητα του μουσείου των Βασιλικών Τάφων.
Όσο για την ανακάλυψη των τάφων, η ιστορία αναφέρει ότι το 1856 ο Γάλλος αρχαιολόγος-περιηγητής Leon Heuzey επισκέπτεται για πρώτη φορά τον χώρο και το 1861, με τον αρχιτέκτονα Henry Daumet, επιχειρεί την πρώτη ανασκαφή στο Ανάκτορο και σε έναν μακεδονικό τάφο. Μεταξύ 1937- 1940 ο Κωνσταντίνος Ρωμαίος, καθηγητής αρχαιολογίας στο ΑΠΘ, ξαναρχίζει την ανασκαφή στο ανάκτορο και αποκαλύπτει έναν μακεδονικό τάφο. Το 1976 αρχίζει η ανασκαφή της Μεγάλης Τούμπας από τον αρχαιολόγο Μανόλη Ανδρόνικο.
Το έτος 1977 και ο Μανόλης Ανδρόνικος
Το 1977 η σκαπάνη του Μανόλη Ανδρόνικου συναντά την ιστορία στη Μεγάλη Τούμπα των Αιγών. Ο τάφος του Φιλίππου Β΄ και οι θησαυροί του έρχονται και πάλι στο φως. Μια ανασκαφή έξι εβδομάδων στην Τούμπα αυτή και ο Μανόλης Ανδρόνικος ανακάλυψε τέσσερα θαμμένα ταφικά κτίσματα, τα δύο από τα οποία ήταν ασύλητα από τυμβωρύχους.
Ο Μανόλης Ανδρόνικος γεννήθηκε στην Προύσα στις 23 Οκτωβρίου 1919. Μπήκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 1936, όπου προσωπικότητες όπως αυτή του καθηγητή Κωνσταντίνου Ρωμαίου, του κίνησαν σε πρώτο στάδιο το αρχαιολογικό του ενδιαφέρον.
Η κορυφαία στιγμή της καριέρας του θεωρείται η 8η Νοεμβρίου 1977, όταν στη Βεργίνα έφερε στο φως ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά μνημεία, τον ασύλητο μακεδονικό τάφο ΙΙ της Μεγάλης Τούμπας. Διατύπωσε την άποψη ότι στο μνημείο αυτό τάφηκε ο Φίλιππος Β’, βασιλιάς της Μακεδονίας (359-336 π.Χ.).
Ο Μανόλης Ανδρόνικος πέθανε στη Θεσσαλονίκη στις 30 Μαρτίου 1992. Προς τιμήν του, μεταξύ άλλων, έχει ανεγερθεί η προτομή του απέναντι από το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, ενώ η οδός μπροστά από το μουσείο φέρει το όνομά του.
*
– Η χρυσή λάρνακα του Φιλίππου Β’ είναι φτιαγμένη από χρυσάφι 24 καρατίων, με συνολικό βάρος που φτάνει τα 8 κιλά, και αποτελεί ένα από τα πολυτιμότερα αντικείμενα του αρχαίου κόσμου που έφτασαν ως εμάς.
– Το 1996 οι Αιγές συμπεριλαμβάνονται στον κατάλογο με τα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
-Το 2013 ξεκινά η κατασκευή του κεντρικού μουσειακού κτηρίου του πολυκεντρικού μουσείου των Αιγών
Σήμερα, το αρχαιολογικό έργο στις Αιγές συνεχίζεται υπό τη διεύθυνση της Δρ. Αγγελικής Κοτταρίδη, προϊσταμένης της ΙΖ ΕΠΚΑ, εστιάζοντας στην αναστήλωση του ανακτόρου του Φιλίππου Β΄, στην δημιουργία πρότυπου οικολογικού-αρχαιολογικού πάρκου στο χώρο της Βασιλικής Νεκρόπολης των Αιγών, στο σχεδιασμό και την οργάνωση των εκθέσεων στο νέο μουσειακό κτήριο, αλλά και στη δημιουργία του ψηφιακού μουσείου «Μέγας Αλέξανδρος, από τις Αιγές στην Οικουμένη».
Info
-Η Βεργίνα απέχει 80 χλμ. από Θεσσαλονίκη και μόλις 13 χλμ. από Βέροια. Η οδήγηση Θεσσαλονίκη – Βέροια γίνεται σε αυτοκινητόδρομο (Εθνική οδός + Εγνατία Οδός), τα 70 χλμ., και τα υπόλοιπα σε επαρχιακή οδό.
– Στη Βεργίνα λειτουργούν ταβέρνες, καφέ, μαγαζάκια με είδη σουβενίρ, λίγα ξενοδοχεία και ξενώνες για διαμονή.
-Οι ώρες λειτουργίας για το Μουσείο των Βασιλικών Τάφων είναι Τρίτη – Κυριακή 09.00 – 17.00 ενώ Δευτέρα είναι κλειστά. Το εισιτήριο κοστίζει 12 ευρώ και το μειωμένο 6 ευρώ Εκδίδεται και ενιαίο εισιτήριο στα 14 ευρώ και 7 ευρώ το μειωμένο, ισχύει για τρεις μέρες και περιλαμβάνει Μουσείο Βασιλικών Τάφων Αιγών, Αρχαιολογικό και Βυζαντινό μουσείο Βέροιας (τηλ. 23310 92347, www.aigai.gr).
– Ημέρες ελεύθερης εισόδου είναι η πρώτη Κυριακή κάθε μήνα, κατά το διάστημα από 1ης Νοεμβρίου έως 31ης Μαρτίου, και 6 Μαρτίου – Μνήμη Μελίνας Μερκούρη, 18 Απριλίου – Διεθνής Ημέρα Μνημείων, 18 Μαΐου – Διεθνής Ημέρα Μουσείων, το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Σεπτεμβρίου κάθε έτους (Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς) και 28 Οκτωβρίου.
-Το Μουσείο των Βασιλικών Τάφων και ο περιβάλλων χώρος είναι χώροι φιλικοί σε ΑΜΕΑ. Επίσης, στο δρόμο που οδηγεί στο Μουσείο λειτουργεί πωλητήριο, με επιλεγμένα επίσημα αντίγραφα από ελληνικές αρχαιότητες, αρχαιολογικές εκδόσεις και σουβενίρ.
