Καβάλα – μια αγκαλιά!

Το σύγχρονο με το παλιό, τα νεοκλασικά κτίρια και τα παραδοσιακά, οι επιβλητικές καπναποθήκες και οι ιστορικές οικίες και το Ιμαρέτ. Η Καβάλα, μια αγκαλιά, χτισμένη αμφιθεατρικά, με τη νέα πόλη και την Παλιά, με τα τείχη και την Ακρόπολη, με τις νοστιμιές της και τις λιχουδιές της. Καλώς ορίσατε στην όμορφη μακεδονίτικη πόλη!

Κείμενο + φωτ.: Ντέπυ Χιωτοπούλου (hiotopoulou@gmail.com)

Και εκεί που είμαστε μπλεγμένοι στην κίνηση της σύγχρονης πόλης, στους εμπορικούς της δρόμους και τις πλατείες, στην παραλιακή της οδό με φόντο το λιμάνι και την Παλιά Πόλη με το Φρούριο να δεσπόζει επιβλητικό στην κορυφή, εκεί, σεργιανίζουμε σε λιθόστρωτα καλντερίμια με παραδοσιακά σπίτια, με το Ιμαρέτ, την οικία του Μεχμέτ Αλή, το συγκρότημα του Χαλίλ Μπέη.

Διασχίζοντας τις ήσυχες γειτονιές, έχουμε, ήδη, φτάσει, στο Φρούριο, στην Ακρόπολη. Ανηφορίζουμε τα στενά σκαλοπάτια του Κεντρικού Κυκλικού Πύργου, ω!, μα τι θέα, όλη η πόλη στο ‘πιάτο’! Και από την άλλη, το γαλάζιο της θάλασσας, και τα σπιτάκια με τις κεραμιδένιες στέγες της Παλιάς Πόλης, το συγκρότημα Χαλίλ Μπέη και πιο πίσω η εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου.

Υπέροχη θέα, δεν ξέρεις, που να πρωτοκοιτάξεις, να και η Θάσος και η Θασοπούλα, πιο πίσω ο Άθως, και σαν έχει καθαρή ατμόσφαιρα, μέχρι και η Λήμνος φιγουράρει στο κάδρο!

Παλιά Πόλη «Παναγία»

Κατοικημένη αδιάκοπα από τον 7ο π.Χ. αιώνα η συνοικία της Παναγίας αποτελεί τον αρχικό ιστορικό πυρήνα της πόλης της Καβάλας. Πάνω σ’ αυτό το βραχώδες ακρωτήρι θεμελιώθηκε η πόλη που με τα τρία ονόματά της (Νεάπολις, Χριστούπολις, Καβάλα) διέσχισε τους αιώνες της ιστορίας της.

Για την Παλιά Πόλη ανηφορίζετε τη λιθόστρωτη οδό Θεοδώρου Πουλίδου (απέναντι από την εκκλησία του Αγίου Νικολάου και το Μνημείο του Αποστόλου Παύλου). Αρχοντικά και σπίτια με μακεδονίτικη αρχιτεκτονική με σαχνισιά χαρακτηρίζουν την Παλιά Πόλη.

Δεξιά τα ροζ κτίρια, νυν 5^ο γυμνάσιο Καβάλας (πρώην τόπος μαρτυρίου κατά τη Βουλγαρική κατοχή),

πιο πάνω το επιβλητικό Ιμαρέτ στα δεξιά, αριστερά ο δρόμος Μεχμέτ Αλή ανηφορίζει για το Κάστρο και το συγκρότημα Χαλίλ Μπέη. Ευθεία φτάνει στην Οικία του Μεχμέτ Αλή και τον ανδριάντα του. Παραδίπλα και η εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου.

Στην Παλιά Πόλη θα βρείτε ταβέρνες για φαγητό, μαγαζάκια με είδη λαϊκής τέχνης και σουβενίρ, 2-3 καφέ, τη boulangerie του Κωνσταντίνου με χειροποίητους κουραμπιέδες, γλυκά κ.ά.

Φρούριο Καβάλας

Η Ακρόπολη της Καβάλας βρίσκεται στην κορυφή της χερσονήσου της Παναγίας, και το μεγαλύτερο μέρος της χτίστηκε το πρώτο τέταρτο του 15^ου αιώνα. Διαδέχτηκε τη Βυζαντινή Ακρόπολη της Χριστουπόλεως (προηγούμενη ονομασία της Καβάλας) που είχε καταστραφεί το 1391. Είναι εμφανείς οι ανακατασκευές και επεμβάσεις στην οχύρωση από τους Βυζαντινούς, τους Ενετούς και τους Οθωμανούς.

Στο Φρούριο μπορείτε να επισκεφτείτε και να ανεβείτε στον Κυκλικό πύργο που αποτελούσε τον ύστατο χώρο άμυνας. Μοναδική η πανοραμική θέα προς την πόλη της Καβάλας από την οροφή του Πύργου. Μην την χάσετε!

Είναι και η αποθήκη πυρομαχικών και τροφίμων που αργότερα μετατράπηκε σε φυλακή, το φυλάκιο που ήταν χώρος κατάλληλος για καταλύματα αξιωματικών ή φρουράς, η δεξαμενή νερού.

Στην Ακρόπολη υπάρχει υπαίθριο θέατρο ενώ τους καλοκαιρινούς μήνες λειτουργεί και αναψυκτήριο. Ώρες επισκέψεων καθημερινά, Νοέμβριος – Μάρτιος 08.00 – 16.00 (τηλ. 2510 838602, www.castle-kavala.gr). Γενική είσοδος 2,5 ευρώ, μειωμένο εισιτήριο 1,5 ευρώ.

-Ιμαρέτ

Στην Παλιά Πόλη της Καβάλας, επί της Θεοδώρου Πουλίδου, θα συναντήσετε το επιβλητικό Ιμαρέτ. Ένα τεράστιο οικοδόμημα, το οποίο χτίστηκε το 1817 από το Μεχμέτ Αλή Πασά. Το Ιμαρέτ φιλοξενούσε εσωτερικούς μαθητές και διέθετε πλήθος δωματίων, ένα τζαμί, δύο «μεντρεσέδες» (μουσουλμανικά ιεροδιδασκαλεία) για τη διδασκαλία διαφόρων επιστημών, ένα «μεκτέμπ» (πρωτοβάθμιο σχολείο), κουζίνες, αποθήκες και  εσωτερικές αυλές. Εκτός από τη δωρεάν εκπαίδευση και τη διδασκαλία του κορανίου στο Ιμαρέτ, προσφερόταν και ζεστή σούπα σε όσους την είχαν ανάγκη, ανεξάρτητα από τη θρησκεία τους. Άλλωστε και η κυριολεκτική μετάφραση της λέξης Ιμαρέτ σημαίνει «κουζίνα για σούπες».

Το Ιμαρέτ υπήρξε θρησκευτικό και εκπαιδευτικό κέντρο μεγάλης ακτινοβολίας που λειτούργησε όλο το 19ο αιώνα, μέχρι τις αρχές του 20ου. Από το 1902 έπαψε να λειτουργεί ως ιεροδιδασκαλείο και υπήρξε φιλανθρωπικό ίδρυμα ως το 1923, όπου βρήκαν καταφύγιο χιλιάδες πρόσφυγες που ήρθαν την εποχή εκείνη από την Μικρά Ασία. Το1954 το Ιμαρέτ χαρακτηρίστηκε από την ελληνική κυβέρνηση ως διατηρητέο μνημείο. Αργότερα, στη σκιά της ιστορίας του, το Ιμαρέτ  έγινε μπαρ, ντίσκο, ταβέρνα και καφενείο.

Στη συνέχεια η Αιγυπτιακή κυβέρνηση (το ακίνητο ανήκει στην Αίγυπτο)  το παραχώρησε σε ιδιωτική εταιρία, η οποία  ανέλαβε την αποκατάσταση του κτιρίου και μετά από τέσσερα χρόνια (2001-2004) έργων αποκατάστασης, το οικοδόμημα ανακαινίστηκε πλήρως αποκαλύπτοντας όχι μόνο το πρωτότυπο αρχιτεκτονικό κάλλος, αλλά και το πνεύμα και την ατμόσφαιρα ενός χώρου εκπαίδευσης και φιλοξενίας. Από τότε έως και σήμερα, λειτουργεί ως ξενοδοχείο πολυτελείας, και μάλιστα αποτελεί το πρώτο ξενοδοχείο στην Ελλάδα που λειτουργεί σε έναν ιστορικό χώρο. Να σημειωθεί ότι ανά μισή ώρα πραγματοποιούνται ξεναγήσεις σ’ αυτό το κομψοτέχνημα της Ισλαμικής αρχιτεκτονικής (ώρες επίσκεψης 10.00 – 16.30, γενική είσοδος 5 ευρώ, μειωμένο 4 ευρώ –μαθητές, φοιτητές, κάτοχοι κάρτας ανεργίας, ΑΜΕΑ).

Οικία Μεχμέτ Αλή – Ανδριάντας

Στη πλατεία του Μεχμέτ Αλή, στην Παλιά πόλη της Καβάλας, στο τέρμα της λιθόστρωτης Θεοδώρου Πουλίδου, βρίσκεται η οικία του ιδρυτή της δυναστείας που κυβέρνησε την Αίγυπτο έως το 1952, και ο οποίος γεννήθηκε στην Καβάλα.

Η οικία της οικογένειας Μεχμέτ Αλή χτίστηκε γύρω στο 1780 – 1790, ήταν το μεγαλύτερο σπίτι της Καβάλας την εποχή εκείνη και θεωρείται ένα από τα πιο χαρακτηριστικά σωζόμενα δείγματα Οθωμανικής αρχιτεκτονικής του 18^ου αιώνα στην Ελλάδα.

Το κτίσμα έχει δυο ορόφους και αποτελείται από δυο επιμέρους ενότητες, οι οποίες μπορούν να λειτουργήσουν και ανεξάρτητα αφού υπάρχουν δυο είσοδοι. Το σπίτι του Μεχμέτ Αλή λειτουργεί ως μουσείο (τηλ. 2510 620515, www.moha.center). Ώρες λειτουργίας καθημερινά 09.00 – 15.00. Γενική είσοδος 3 ευρώ, μειωμένο 2 ευρώ (μαθητές, φοιτητές), ελεύθερη είσοδος για κατόχους κάρτας ανεργίας, ΑΜΕΑ, ξεναγούς.

Δίπλα στην οικία βρίσκεται ο ανδριάντας του Μεχμέτ Αλή, ο οποίος γεννήθηκε στην Καβάλα το 1769 και πέθανε στο Κάιρο το 1849.

Τζαμί Χαλίλ Μπέη (Παλιά Μουσική)

Με την έλευση των προσφύγων στο τζαμί και στα μικρά δωματιάκια του μεντρεσέ εγκαταστάθηκαν προσφυγικές οικογένειες για πολλές δεκαετίες.

Την περίοδο 1930 – 1940 στο τζαμί στεγαζόταν η Φιλαρμονική του Δήμου και έτσι απέκτησε την επωνυμία «Τζαμί της Μουσικής». Ανεβαίνοντας για το Κάστρο από την οδό Μεχμέτ Αλή θα συναντήσετε το Συγκρότημα Χαλίλ Μπέη που περιλαμβάνει το ομώνυμο τέμενος του Χαλίλ Μπέη των αρχών του 20ου αιώνα, παλαιότερο μιναρέ, ίσως του 16ου αιώνα και Μεντρεσέ (ιεροδιδασκαλείο).

Υδραγωγείο – Καμάρες

Το πιο αναγνωρίσιμο μνημείο της Καβάλας έχει μήκος 270 μέτρα και μέγιστο ύψος 25 μέτρα, και είναι κτισμένο από ντόπιο γρανίτη και πλίνθους. Πατά σε 18 ογκώδη μεσόβαθρα («ποδαρικά») και φέρει διπλή και σε ορισμένα σημεία τριπλή σειρά επάλληλων τόξων.

Οι Καμάρες κτίστηκαν από τον Ιμπραήμ πασά, βεζίρη του σουλτάνου Σουλεϊμάν του Νομοθέτη, μεταξύ 1520 –1530, την περίοδο ανασυγκρότησης της πόλης και αποτέλεσαν έργο ζωτικής σημασίας. Το νερό έκανε τον οικισμό βιώσιμο, συνέβαλε στην ανάπτυξη των αστικών λειτουργιών του, στην εγκατάσταση νέων κατοίκων και στη μεγάλη αύξηση του πληθυσμού του.

Το παλιό αυτό Υδραγωγείο ύδρευε την πόλη της Καβάλας μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα. Διατηρήθηκε σε καλή κατάσταση για τέσσερις αιώνες χάρη στη συνεχή και συστηματική συντήρησή του και τις κατά καιρούς επισκευές.

Δημαρχείο

Το μέγαρο όπου στεγάζεται σήμερα ο δήμος Καβάλας αποτελεί ένα από τα πιο εντυπωσιακά κτίσματα της πόλης, με μια μοναδική αρχιτεκτονική γραμμή που φαντάζει «ξένη» μέσα στο χώρο της Kαβάλας και παραπέμπει σε μικρογραφία Ουγγρικού πύργου. Η οικοδόμησή του τοποθετείται στο τέλος της δεκαετίας του 1890. Ανήκε στην ιδιοκτησία του Ούγγρου καπνέμπορου βαρόνου Pierre Herzog και χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία του. Το κτίριο αποτελεί το δημαρχείο Καβάλας από το 1937. Ιδιαίτερες είναι οι 6 θέσεις στην πρόσοψη, στις οποίες υπάρχουν διακοσμητικές παραστάσεις – οικόσημα.

*

-Για τουριστικές πληροφορίες απευθύνεστε στο Κέντρο Πληροφόρησης Επισκεπτών στην Πλατεία Ελευθερίας (τηλ. 2510 231011, www.kavalagreece.gr) με ώρες λειτουργίας Δευτέρα – Σάββατο 08.00 – 20.30.

-Για τη Δημοτική Κοινωφελή Επιχείρηση Καβάλας ΔΗΜΩΦΕΛΕΙΑ απευθύνεστε στο τηλ. 2510 831388 (Ομονοίας 117).

Tips

-Στο άκρο της χερσονήσου της Παναγίας, υπάρχει ο φάρος, φωτεινός οδηγός για τα πλοία και πόλος έλξης για τους μόνιμους κατοίκους και τους επισκέπτες λόγω της εξαίσιας θέας που παρουσιάζει. Κατασκευάστηκε γύρω στα τέλη της δεκαετίας του 1880 ή 1890 και η σημερινή του κατασκευή ανάγεται σε εργασίες που έγιναν στα 1929 και αμέσως μετά την Απελευθέρωση, στα 1945.

-Δημοτική Καπναποθήκη στην πλατεία Καπνεργάτη. Το κτίριο χτίστηκε κατά την πρώτη δεκαετία του 20ου αι. ως καπναποθήκη του Τούρκου καπνεμπόρου Κιζίν Μιμίν. Το κτίσμα είναι οθωμανικής αρχιτεκτονικής, με έντονη την επίδραση της νεοκλασικής αρχιτεκτονικής της Ευρώπης.

– Στην πλατεία Καπνεργάτη και το ομώνυμο μνημείο, το οποίο τοποθετήθηκε στην ομώνυμη πλατεία το 1986. Απεικονίζει πρόσωπα τα οποία συμμετείχαν στο καπνεργατικό κίνημα, δύο άνδρες και μια γυναίκα, θέλοντας να δείξει και την γυναικεία συμμετοχή στον αγώνα. Τα χέρια είναι ξεχωριστό γλυπτό το οποίο δείχνει τη δύναμη, τη ταχύτητα και την μαεστρία των χεριών του καπνεργάτη, συμβολίζει το μεροκάματο αλλά και την παραμονή στην εργασία.

-Από την πλατεία Καπνεργάτη και διασχίζοντας την πλακόστρωτη οδό Κύπρου, βλέπετε τη Μονή Λαζαριστών (στεγάζει την καθολική εκκλησία της πόλης), το δημαρχείο και το Μέγαρο Wix στο οποίο στεγάζονται τεχνικές υπηρεσίες του δήμου Καβάλας.

-Στα αριστερά της οδού Κύπρου εκτείνεται ο Δημοτικός Κήπος και απλώνεται μέχρι την οδό Ελευθερίου Βενιζέλου και Αβέρωφ. Ο Δημοτικός Κήπος άρχισε να διαμορφώνεται το 1922 – 1924. Μέχρι τότε είχε αειθαλή δένδρα, τα οποία σώζονται από το 1913.

-Βόλτα στο λιμάνι της Καβάλας με θέα την Παλιά Πόλη με το επιβλητικό φρούριο, και τα τείχη, στο Δημοτικό Πάρκο Φαλήρου – πηγή δροσιάς στο κέντρο της πόλης- στο Λούνα Παρκ, στο μόλο με τις καφετέριες και τις ταβερνούλες.

Τοπικές προϊόντα και γεύσεις

Πολλά είναι και τα παραδοσιακά τοπικά προϊόντα της Καβάλας και της ευρύτερης περιοχής. Είναι οι φημισμένοι κουραμπιέδες Νέας Καρβάλης αλλά και οι ελιές (θρούμπες, Θάσου), το λάδι, τα σταφύλια, τα γλυκά του κουταλιού, το κρασί από τις πλαγιές του Παγγαίου όρους, τα φασόλια Χρυσούπολης. Γνωστά και τα μάρμαρα Καβάλας, αλλά και του γειτονικού της νησιού, της Θάσου, η οποία φημίζεται για το μέλι της, το λάδι και τις ελιές, τα γλυκά κουταλιού, τα πήλινα, τα μάρμαρα.

Κατά την παραμονή σας στην Καβάλα θα γευτείτε φρέσκα ψάρια και θαλασσινά, κρεατικά, ελληνική παραδοσιακή κουζίνα κ.ά.

Μουσεία

-Μουσείο Καπνού, του δήμου Καβάλας, λειτουργεί από το 2004 με σκοπό την παρουσίαση της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής ιστορίας των Ανατολικών καπνών. Το Μουσείο Καπνού στεγάζεται στο ισόγειο του κτιρίου όπου στο παρελθόν στεγαζόταν ο Εθνικός Οργανισμός Καπνού (σ.σ. βρίσκεται πίσω από το δημαρχείο). Εργαλεία, μηχανές, δείγματα ποικιλιών καπνού κ.ά. είναι από τα εκθέματα που παρουσιάζονται στο Μουσείο Καπνού. Περιλαμβάνει επτά θεματικές ενότητες που αφορούν σ’ όλη τη διαδικασία παραγωγής καπνού και την τυποποίησή του καθώς και στην ιστορία των ανθρώπων που ασχολήθηκαν με αυτές τις διαδικασίες (τηλ. 2510 223344, www.tobaccomuseum.gr). Ώρες και μέρες λειτουργίας Δευτέρα – Παρασκευή 08.00 – 16.00, Σάββατο 10.00 – 14.00 (εισιτήριο 2 ευρώ κανονικό, 1 ευρώ μειωμένο).

-Ναυτικό Μουσείο, με ναυτιλιακά εκθέματα όπως όργανα ναυσιπλοΐας (εξάντες, χρονόμετρα, δρομόμετρα κ.ά.), άγκυρες, κουπιά, δίχτυα, ημερολόγια καραβιών, μοντέλα πλοίων, πίνακες λαϊκών Καβαλιωτών ζωγράφων, θαλασσινές φωτογραφίες κ.ά. Το Ναυτικό Μουσείο στεγάζεται στη Δημοτική Καπναποθήκη Καβάλας (τηλ. 2510 835826, www.nmkav.gr). Ώρες λειτουργίας Δευτέρα – Παρασκευή 09.00 – 13.00.

-Αρχαιολογικό μουσείο με προϊστορικά ευρήματα από όλο το νομό Καβάλας καθώς και ευρήματα από τις ανασκαφές της Νεάπολης (παλιάς Καβάλας), της Αμφίπολης καθώς και από άλλες περιοχές της Ανατολικής Μακεδονίας. Στο ισόγειο του κτιρίου η πρώτη αίθουσα είναι αφιερωμένη στις ανασκαφικές έρευνες της Νεάπολης, δηλαδή της σημερινής συνοικίας Παναγία της Καβάλας. Η δεύτερη αίθουσα είναι αφιερωμένη στις ανασκαφές της Αμφίπολης.

Το αρχαιολογικό μουσείο βρίσκεται επί της οδού Ερυθρού Σταυρού 17 και το ωράριο λειτουργίας είναι Τρίτη – Κυριακή 08.00 – 15.00 (τηλ. 2510 222335).

Info

-Ο νομός Καβάλας συνορεύει ανατολικά με το νομό Ξάνθης, βόρεια με το νομό Δράμας και δυτικά με το νομό Σερρών, ενώ στα νότια αγκαλιάζεται από το Αιγαίο πέλαγος.

-Απόσταση: Από Θεσσαλονίκη ακολουθώντας την Εγνατία Οδό, φτάνετε σε μία και κάτι περίπου ώρα. Η χιλιομετρική απόσταση είναι 155 χλμ. Από Αθήνα θα διανύσετε 650 περίπου χλμ. Αεροπορικώς, φτάνετε μέσω του αεροδρομίου της Καβάλας «Μέγας Αλέξανδρος» (τηλ. 25910 53400).

-Στο κέντρο της Καβάλας, και στην είσοδο/έξοδο της πόλης λειτουργούν ξενοδοχεία για ευχάριστη και άνετη διαμονή. Επίσης, πολυτελέστατο ξενοδοχείο λειτουργεί στην Παλιά Πόλη, καθώς και ενοικιαζόμενα δωμάτια.

-Κατά την παραμονή σας στην Καβάλα, λειτουργεί πάρκινγκ δίπλα στο λιμάνι της πόλης. Οι πρώτες 6 ώρες χρεώνονται με 2 ευρώ.

-Επίσης, υπάρχουν και ποδήλατα προς ενοικίαση τα οποία θα εντοπίσετε σε διάφορα σημεία της πόλης.

-Στην Παλιά Πόλη φτάνετε είτε πεζή (προτεινόμενη διαδρομή Κουντουριώτου – Θ.Πουλίδου) είτε με το τρενάκι με σημείο αναχώρησης από την πλατεία Ελευθερίας, πλησίον του Κέντρου Πληροφόρησης Επισκεπτών. Ώρες αναχώρησης από τις 8 το πρωί ως τις 14.00, κάθε ώρα. Η μετακίνηση είναι δωρεάν.