Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024
ΑρχικήΕλλάδαΗπειρωτική ΕλλάδαΧριστουγεννιάτικες γεύσεις του άλλοτε και του... σήμερα

Χριστουγεννιάτικες γεύσεις του άλλοτε και του… σήμερα

Οι γιορτές του Δωδεκαημέρου αποτελούν, εκτός από τα τελευταία χρόνια που ο κορονοϊός μας υποχρέωσε σε … απομόνωση, ευκαιρία να επαληθευθούν και να ισχυροποιηθούν οικογενειακοί, συγγενικοί και φιλικοί δεσμοί που έχουν την χαρά να συναντηθούν γύρω από ένα γιορτινό τραπέζι.

Της Μαρίας Σιώμου (mariasiomou@yahoo.gr)

Εάν σήμερα πολλοί έχουν “υιοθετήσει” ως βασικό φαγητό την γαλοπούλα που δεν παύει να ανήκει και αυτή σε ξενόφερτες συνήθειες ,το χοιρινό ήταν και παραμένει αγαπημένη συνήθεια!

Ολόκληρη τελετουργία ήταν τα παλιότερα χρόνια το σφάξιμο, λίγες μέρες πριν τα Χριστούγεννα, του χοιρινού,  που μεγάλωναν οι οικογένειες από την άνοιξη! Σε κάποιες περιοχές τα χοιροσφάγια επιβιώνουν έως και σήμερα δίνοντας ευκαιρία για τσιμπούσια…

Χοιρομέρια, λουκάνικα, καπνιστές μπριζόλες, καβουρμάδες, απάκια και σύγλινα είναι μερικές “γεύσεις’ που επιβίωσαν μέσα στον χρόνο και που κάποτε συμπλήρωναν τα «σκουτελικά για ψυχικό», δηλαδή τα φαγώσιμα καλάθια με δώρα που δίνονταν στα φτωχότερα μέλη κάθε κοινότητας.

Ανά γεωγραφικές περιοχές

Κάθε γεωγραφική περιοχή της χώρας είχε τη δική της ιδιαίτερη χριστουγεννιάτικη κουζίνα. Αρκετά από τα εδέσματα που δημιουργούνταν σ’ αυτή “χάθηκαν” με το πέρασμα του χρόνου, όμως αρκετά συνηθίζονται έως σήμερα.

Καιρός να κάνουμε μια γευστική γιορτινή αναδρομή. Να γνωρίσουμε, να θυμηθούμε και γιατί όχι, αν δεν γνωρίζουμε κάτι να επιχειρήσουμε να το φτιάξουμε!

Βόρεια Ελλάδα

Πρωταγωνιστής στην κρεατοφαγία των ημερών, σχεδόν σ’ όλη τη χώρα είναι το χοιρινό που μαγειρεύεται σε πολλές μορφές. Κλασσικό χριστουγεννιάτικο πιάτο είναι το χοιρινό με πράσο και σέλινο ή μόνο με σέλινο.

Οι λαχανοντολμάδες ή γιαπράκια, όπως ονομάζονται σε αρκετές περιοχές, είναι ένα ακόμη παραδοσιακό πιάτο για το χριστουγεννιάτικο τραπέζι στη Μακεδονία και στη Θράκη. Έχουν μάλιστα συμβολική σημασία καθώς το τύλιγμα των φύλλων του λάχανου συμβολίζει τα σπάργανα του Χριστού.

Αρκετοί, κυρίως στη Δυτική Μακεδονία, τους φτιάχνουν με λάχανο τουρσί, ενώ οι ποντιακοί λαχανοντολμάδες αποκαλούνται και σαρμάδες.

Η Μσούρα είναι παραδοσιακό Χριστουγεννιάτικο φαγητό του Μελισσοχωρίου Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για μία τριλογία από χοιρινό κρέας, μοσχάρι και κοτόπουλο σιγοβρασμένο με λαχανικά και ρύζι στον φούρνο.

Σε κάποιες περιοχές της Μακεδονίας έφτιαχναν τη συκότουρτα, ένα γλυκό ψωμί, που μοιάζει με σταφιδόψωμο, αφού έχει μαύρες σταφίδες και ξερά σύκα. Για την παρασκευή του χρειάζεται προζύμι, ελαιόλαδο, νερό, αλεύρι και αλάτι. Στη ζύμη πρόσθεταν μαύρες σταφίδες και σύκα. Απαραίτητος στο πάνω μέρος του ψωμιού ο σταυρός που φέρνει ευτυχία, καλή τύχη και ευλογία.

Θράκη

Στον Έβρο την παραμονή των Χριστουγέννων, στο τραπέζι παλιά υπήρχαν εννέα διαφορετικά φαγητά, άβραστα και νηστίσιμα -υπάρχουν δύο παραλλαγές- συμβολίζοντας την αφθονία φαγητών όλο τον χρόνο κατά παραλληλισμό με την εννεάμηνη κύηση της Θεοτόκου. Το ίδιο ισχύει και για το μέλι, το κρασί, το μήλο και την πίτα που δεν λείπουν από κανένα τραπέζι και όλα αυτά έχουν συμβολικό χαρακτήρα.

Άλλη εκδοχή υποστηρίζει πως τα εννέα φαγητά συμβολίζουν τα μέρη που επισκέφθηκαν ο Χριστός, η Παναγία και ο Ιωσήφ την περίοδο του διωγμού του Θείου βρέφους από τον Ηρώδη.

Στα περισσότερα θρακιώτικα σπίτια προσφέρεται η “μπάμπω” (μέρα της γριάς). Είναι χοιρινό με μπόλικα μυρωδικά και μπαχαρικά, το οποίο σιγοβράζει όλο το βράδυ, ώστε να είναι έτοιμο και κυρίως ζεστό για να καταναλωθεί ανήμερα των Χριστουγέννων.

Ήπειρος

Εξέχουσα θέση στο γιορτινό τραπέζι των ηπειρώτικων σπιτιών είχε κι έχει το χοιρινό, ψητό ή με πράσα. Επίσης, η κοτόσουπα και τα “γιαπράκια” -φαγητό που συμβολίζει το φάσκιωμα του νεογέννητου Χριστού-  λαχανοντολμάδες με φύλλα από λάχανο.

Η Ήπειρος όμως φημίζεται και για τις πίτες της που φτιάχνονται καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Όμως, ειδικά τα Χριστούγεννα έχουν την τιμητική τους και καλύπτουν όλες τις γευστικές προτιμήσεις καθώς είναι πολλών, πολλών ειδών. Κρεατόπιτα, κοθρόπιττα-με βραστό κοτόπουλο και ρύζι-, μπατσαριά-πίτα χωρίς φύλλο με φρέσκα χόρτα, καλαμποκάλευρο και λάδι-, κουσμερί ή χοσμερί, γαλατόπιτα και γλυκιά κολοκυθόπιτα.

Ένα γλυκό έθιμο που αναβιώνει έως και σήμερα είναι “Τα σπάργανα του Χριστού”-στα χωριά του Πωγωνίου τα λένε “λαλαγγίτες“. Πρόκειται για χυλό από σταρένιο αλεύρι που ψήνεται σε πυρωμένη πέτρα μέσα στο τζάκι. Τις “τηγανίτες” αυτές στη συνέχεια τις μελώνουν με ζαχαρόνερο, τις πασπαλίζουν με καρύδια και κανέλα και τις απολαμβάνουν το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων.

Θεσσαλία – Στερεά Ελλάδα – Εύβοια

Στα Τρίκαλα, ανήμερα των Χριστουγέννων, συνήθιζαν να τρώνε όλοι μαζί «γουρνάδα», δηλαδή ψητό χοιρινό κρέας. Δεν λείπει όμως και η κότα στο φούρνο γεμισμένη με ρύζι και σταφίδες.

Πολλές οικογένειες -αρκετοί κρατούν ως σήμερα την παράδοση- έφτιαχναν τις «μπάμπες», που ήταν βρασμένο παχύ έντερο και παραγεμισμένο με συκώτι, σπλήνα, μυρωδικά και μπαχαρικά.

Η αετόπιτα είναι μία πίτα που πρωταγωνιστούσε στο χριστουγεννιάτικο Θεσσαλικό τραπέζι. Βασικό συστατικό της ήταν το ψαχνό μέρος του χοιρινού.

Χοιρινό ψήφιζαν και ψηφίζουν στην Στερεά Ελλάδα! Χοιρινό ψητό ή με σέλινο, αλλά και κοτόσουπα.

Στην Εύβοια, το βράδυ των Χριστουγέννων ψήνουν κομματάκια χοιρινού, στη θράκα, πασπαλισμένο με μπόλικο αλάτι, το λεγόμενο «κοντοσούφλι».

Πελοπόννησος

Το χοιρινό αποτελεί και για την νότια ηπειρωτική χώρα το βασικό συστατικό του χριστουγεννιάτικου τραπεζιού. Γουρουνόπουλο ψημένο στο φούρνο με πατάτες κατά κύριο λόγο.

Κλασσικό χριστουγεννιάτικο έδεσμα είναι και η χωριάτικη κρεατόπιτα της Αρκαδίας.

Τα λαλάγγια -οι πεντανόστιμες παραδοσιακές τηγανίτες της Μάνης- είναι γνωστά σε διάφορες περιοχές της Μεσσηνίας και της Λακωνίας και δεν λείπουν από καμία σχεδόν θρησκευτική  γιορτή, κυρίως των Χριστουγέννων και των Θεοφανείων.

Στη Σπάρτη, οι νοικοκυρές πλάθουν με υπομονή την χριστουγεννιάτικη κουλούρα. Την κάνουν σε σχήμα σταυρού και όχι στρογγυλό και κάθε της άκρη τη στολίζουν με αμύγδαλα και καρύδια.

Στον Πόρο, χοιρινό με σέλινο ήταν η νησιώτικη εκδοχή του χριστουγεννιάτικου τραπεζιού.

Στα Κύθηρα, κάποιοι ακόμα μαγειρεύουν τα νηστίσιμα κουκιά στιφάδο με πολλά κρεμμυδάκια.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

Δημοφιλη αρθρα